Salute, Jonathan!/Printable version

Salute, Jonathan!

The current, editable version of this book is available in Wikibooks, the open-content textbooks collection, at
https://en.wikibooks.org/wiki/Salute,_Jonathan!

Permission is granted to copy, distribute, and/or modify this document under the terms of the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License.

Preface

Salute, Jonathan! The Occidental Language by the Direct Method

Salute, Jonathan! (Hello, Jonathan!) is the story of a young Englishman who goes to visit his friend in another European country...or so it would seem.

It is written entirely in the language Occidental (Interlingue), a language created by Edgar de Wahl from Tallinn (Estonia) that he published in 1922. The book Salute, Jonathan! was written by Mithridates and published on Wikibooks in 2019.

Salute, Jonathan! begins with very simple language. The first words in the book are Un mann sta in un cité (a man stands in a city), and it continues from there. The words the reader knows are repeated and new words are added slowly and in context, so that no dictionary is required to read it. Occidental was created to be an international language, with a very simple and straightforward grammar. Thanks to its simplicity and regularity, you will know how to read and use it by the end of Salute, Jonathan!.

The method in the book is based on the same used in books such as English by the Nature Method, Le français par la méthode nature, and L'italiano secondo il metodo natura, as well as Hans Ørberg's Lingua Latina per se Illustrata.

Curious about the true nature of the story in the book? You will begin to get clues as to the true story around Chapter 4 as the language becomes more and more complex and an actual story begins to form. Salute, Jonathan! is in fact a full translation of a classic book that you are likely very familiar with. Read on to find out!

Update October 2024: Some chapters now conclude with an English summary of the new vocabulary that has interesting cognates (related words) in English and sometimes Latin to provide you as the reader with a greater understanding of the words you use in daily life. For example, the word scrir (to write) contains a note illustrating its relationship to the English words scripture (Occidental scritura) and inscription (Occidental inscrition).

Symbols used in the book

Some symbols are used in the book to explain new words quickly. Some of them are:

• ↔ The two words are opposites. big ↔ small
• · An interpunct, used to show the makeup of a word. For example: the English words inter·nation·al and one·up·man·ship.
• → A right arrow, used to show the relation and progression from word to word. For example: the English words scribe → scripture → scriptural.

Capitul 1

Contenete - Capitul 1 - Capitul 2 - Capitul 3

Un cité.

Il scri in un jurnale.

Li mann sta.

Li mann ne sta.

Li mann es inteligent.

Li mann es grand.

Unesim capitul (1.esim capitul)

Unesim may (1 may)

Un mann sta in un cité. Li mann scri un jurnale. Li mann vide un cité.

Esque li mann sta in un cité? Yes, il sta in un cité.

Esque li mann sta in...un mann? No, il ne sta in un mann. Il sta in un cité.

Esque li mann sta in un tren? No, il ne sta in un tren. Il sta in un cité. Li mann sta in un cité.

Esque li mann scri un jurnale? Yes, il scri un jurnale.

Esque li jurnale scri li mann? No, li jurnale ne scri li mann. Un jurnale ne scri. Un mann scri. Li mann scri li jurnale.

Esque li cité vide li mann? No, li cité ne vide li mann. Un cité ne vide. Un mann vide. Esque li mann vide li cité? Yes, li mann vide li cité.

U sta li mann? Il sta in un cité. Quo li mann scri? Il scri un jurnale. Quo li mann vide? Il vide un cité. Il sta in un cité, e il scri un jurnale, e il vide un cité.

Esque li mann sta in un jurnale? No, il scri in un jurnale. Esque li mann vide un mann? No, il ne vide un mann; il vide un cité.

Li mann es grand. Li mann es bon, e li mann es inteligent. Il pensa. Il pensa pri li cité. Il pensa: “Quo es li cité? Esque li cité es bon? Esque li cité es grand?”

Esque li mann scri un cité? No, il ne scri un cité; un cité es grand. Il scri un jurnale; un jurnale ne es grand.

Esque li jurnale pensa pri li mann? No, un jurnale ne pensa. Un mann pensa. Il pensa pri li jurnale, e pensa pri li cité.

E il scri in li jurnale. Il scri pri li cité. Il scri: “Li cité es bon, e li cité es grand.”

Il pensa: “Li cité es bon”; il pensa que li cité es bon. Il pensa: “Li cité es grand”; il pensa que li cité es grand. Il pensa pri li cité, e il pensa pri li jurnale.

Quo es li jurnale? Li jurnale es u li mann scri; il scri in li jurnale. In li jurnale, li mann scri pri li cité. In li jurnale, li mann ne scri pri li tren; li mann sta in li cité, ne in li tren. Il ne pensa pri li tren; il pensa pri li cité, li cité Munich.

Quo es li cité? It es Munich. U es Munich? It es u li mann sta. U es li mann? Il es in Munich.

Yes, Munich es un grand cité, e un bon cité. Li mann pensa que Munich es un bon cité, e il pensa que it es un grand cité. Li mann es inteligent. Il di: “Salute, Munich!” Il es un bon mann!

Li mann sta e pensa: “U es li tren?” Il vide...il vide li tren! Il pensa: "Li tren!" Nu il ne pensa pri li jurnale e ne pensa pri li cité; il pensa pri li tren!

Grammatica

Tri (3) verbes + verbe "es"

• Verbes in a: sta, pensa
• Verbes in i: scri
• Verbes in e: vide
• Verbe "es": es

esque

• esque = ?
  • Un mann sta in un cité.
  • Esque un mann sta in un cité?

·esim

• un = 1
  • un·esim
• du = 2
  • du·esim
• tri = 3
  • tri·esim

• May 2019 es 2019.05.
  • Unesim may es 2019.05.01.
  • Duesim may es 2019.05.02.
  • Triesim may es 2019.05.03.

li, un

• li = 1
  • Un mann sta in un cité. Li mann scri in un jurnale. Li mann vide un tren. = 1
• un = +1
  • Un mann sta in un cité. Un mann scri in un jurnale. Un mann vide un tren. = 3

pri

• Li mann pensa pri Munich.
• Li mann scri pri Munich.
• Li mann scri: "Yo vide un tren!" Il scri pri un tren.

Vocabularium

• bon: 👍
• cité 🏙️
• es
• esque
• grand
• in
• it
• inteligent 🧠
• jurnale 📝
• li
• mann 👨🏻
• no ↔ yes
• pensa: 💭
• pri
• que
• quo
• salute 👋
• scri 🖋️
• sta 🧍
• tren 🚂
• u 🗺️ 🤷‍♂️
• un = 1
• vide 👀
• yes ↔ no
• di 🗣️

Di:

• c = k
  • capitul: kapitul
  • scri: skri
• ci, ce: tsi, tse
  • cité: tsité

Related English words

• Sta: from the word star (to stand). Forms words such as station, stabil (stable, literally "standable"), and constant (con = with, sta-nt = standing).
• Scri: from the verb scrir (to write). Forms words such as scritura (scripture), scritor (writer), and inscrition (inscription, lit. an "in-writing").
• Vide: from the verb vider (to see). Vid-er becomes vid-ent to mean 'seeing'. The word ex means 'out of' in Occidental and Latin, and in Latin words becomes e- before a consonant. From this we get the word evident (lit. "outseeing"). The word 'video' also literally means "I see" in Latin (in Occidental: yo vide).
• Pensa: from the verb pensar (to think). The English word pensive (lit. "thinking") is pensativ in Occidental because the verb ends in an -ar, which adds a t (pensar -> pensa -> pensa-t -> pensat-iv). This form was also used in English in the past, and is the form in Spanish, Portuguese and other languages.

Capitul 2

Contenete - Capitul 1 - Capitul 2 - Capitul 3

Duesim capitul (2.esim capitul)

Duesim may (= 2 may)

Un old tren.

Un viage in un tren.

Nu li mann es in li tren. Il ne es in Munich; il es in un tren. Il viagea. Il pensa: "Nu yo viagea de Munich a Vienna. It es un bon viage. Yo ama viages."

Il pensa pri Munich. Il pensa: “Nu yo es in li tren, ma yer yo esset in Munich. E nu yo scri un jurnale in li tren, ma yer yo scrit un jurnale in Munich. E nu yo pensa in li tren, ma yer yo pensat in Munich. Yer yo pensat pri Munich in Munich, e nu yo pensa pri Vienna in li tren. Nu yo es in li tren, ne in Vienna. Ma yo pensa e scri pri Vienna.”

Esque li mann nu pensa in Munich? No, il nu ne pensa in Munich. Il pensa in li tren. Yer il pensat in Munich. Il di: “Salute, tren!”

Li mann es in li tren, e il viagea a un cité. Li cité ne es Munich; Munich es li cité de yer. Li cité es Vienna; Vienna es li cité de hodíe.

Li mann pensa pri Munich e Vienna. Il pensa: “Munich esset li cité de yer, e Munich esset bon. Nu it es hodíe, e yo es in un tren; li tren es bon. Esque Vienna va esser bon?”

Li mann pensa pri Munich: Munich esset li cité de yer. Il pensa in li tren: il es in li tren hodíe. E il pensa pri Vienna: Vienna va esser li cité de deman.

E il pensa: “Munich esset grand. Li tren es grand. Esque Vienna va esser grand?”

E il pensa: “In Munich yo scrit in un jurnale. In li tren yo scri in un jurnale. Esque in Vienna yo va scrir in un jurnale? Yes, deman in Vienna yo va scrir in un jurnale. Yo ama jurnales.” Li mann pensa mult (il pensa mult = il pensa e pensa e pensa), e il scri mult. Yes, il es un inteligent mann. Inteligent mannes scri mult, e pensa mult. Il es Jonathan; Jonathan es un inteligent mann.

Yo ama trenes!

Il scri: “Yo es Jonathan. Yo es in un tren. Yer yo stat in Munich; deman yo va star in Vienna.”

Il pensa, e scri: “Li tren...it es bon, ma old. It ne es nov; it es old. Esque in Munich li trenes es old? Yes, li trenes de Munich es old. Ma li trenes de Munich es bon, e yo ama li trenes de Munich. Yer yo amat li tren in Munich, e hodíe yo ama li tren nu, e deman yo va amar li tren in Vienna. Yo ama trenes!”

Jonathan scri: "Munich es un bon cité e un old cité, e Vienna es un bon cité e un old cité. Munich e Vienna ne es nov, ma es bon. Munich e Vienna es old, ma bon cités. Li cités ne es nov, ma bon. Yo ama cités!"

Jonathan pensa, que li duesim die de viage es bon. Il di: “Hodíe esset un bon duesim die de viage. Yo ama viages!”

Grammatica

yer, hodíe, deman

• yer = unesim may (05.01)
• hodíe = duesim may (05.02)
• deman = triesim may (05.03)

-t

• scri: hodíe yo scri, yer yo scrit
• pensa: hodíe yo pensa, yer yo pensat
• vide: hodíe yo vide, yer yo videt

va -r

• scri: hodíe yo scri, deman yo va scrir
• pensa: hodíe yo pensa, deman yo va pensar
• vide: hodíe yo vide, deman yo va vider

esser

• verbes in i: scri, scrit, va scrir
• verbes in e: vide, videt, va vider
• verbes in a: pensa, pensat, va pensar
• verbe esser: es, esset, va esser

de, a

• De Munich a Vienna:
  • Munich → Vienna
• De Vienna a Munich:
  • Munich ← Vienna

	1 may (yer)	2 may (hodíe)	3 may (deman)
scri	Jonathan scrit	Jonathan scri	Jonathan va scrir
pensa	Jonathan pensat	Jonathan pensa	Jonathan va pensar
vide	Jonathan videt	Jonathan vide	Jonathan va vider
es	Jonathan esset	Jonathan es	Jonathan va esser

Vocabularium

• ama
• deman (yer → hodíe → deman)
• hodíe (yer → hodíe → deman)
• mult
• nov
• nu
• old
• va
• viage
• viagea
• yer ↔ (yer → hodíe → deman)

Di:

• g = g
  • grand: grand
  • grammatica: grammatica
• gi, ge: ji, je
  • viage: viaje
  • inteligent: intelijent

Related English words

• viagea: from viagear, to voyage. Related to the word via, a way or a path. One famous example of the word in Latin is the Appian Way, in Latin the Via Appia, one of the earliest and most strategic roads of the Roman Republic.
• ama: from amar, to love. The word amíc (amíco, amíca) means friend in Occidental and is related to this (Latin: amicus). The English word 'enemy' is related, coming from Latin inamicus (Occidental ínamíco), literally a "not-friend".
• hodíe: the word die means day, and ho- means "this". The term is virtually the same as the Latin hodiē, which is a contraction of hōc (this) and‎ diē (day). The English word ad hoc is related, meaning "to this", and hodíe can be seen in other forms in various languages such as Spanish hoy, Italian oggi, and French aujourd'hui (hui = hodie).
• mult means many, and is related to words such as multiply (lit. to many-fold). Occidental maintains this: the word to fold is plicar and multiply is multiplicar. The English word manifold is an interesting comparison, as it literally means "many fold".
• nov means new, and can be seen in English words such as innovation (lit. an in-new-ing).

Capitul 3

Contenete - Capitul 2 - Capitul 3 - Capitul 4

Triesim capitul (3.esim capitul)

Duesim may (= 2 may)

bell e desbell

It es deciun (11) horas. E plu tard it va esser decidu (12) horas.

Il manja un bifstec.

Jonathan: "Yo save!" Il have un bon idé.

Jonathan sta in Vienna: li cité de Vienna. Jonathan pensa que Vienna es bon, e que Vienna es bell. Jonathan ne pensa que Vienna es desbell; il pensa que Vienna es bell. Il di: “Vienna es un bell cité! Yo va scrir pri it!” E il scri in li jurnale pri Vienna. In li jurnale il scri: “Mi triesim die es tre bon! In li duesim die yo stat in Munich. Ma nu yo sta in Vienna: Vienna ne es Munich. Munich e Vienna es du cités; Munich ne es Vienna e Vienna ne es Munich. Yo sta in Vienna e li cité es tre bell. Yo ama Vienna; li cité ne es desbell. Quam bell es Vienna! Ma yo have un problema.”

Quo? Jonathan have un problema? Quel problema? Nu il ne vide li jurnale; il vide li cité e pensa. Il pensa mult pri li problema.

Li problema de Jonathan es que il ama Vienna, ma il ne have témpor.

Il pensa: “Hmm. Nu it es sett (7) horas. Ye deci (10) horas li tren departe. Deci (10) horas minus sett (7) horas es tri (3) hores. Tri hores ne es mult témpor por un bell cité! Yo ne have témpor. Haver témpor es bon, ma yo ne have it! Scrir un jurnale es bon, ma yo ne have témpor por scrir it! Quo far in Vienna?”

Il pensa: "Yo ne have mult témpor. Quo far - scrir un jurnale, o manjar, o vider li cité? Quo yo va far?"

Il pensa plu, e di: “Yo have un bon idé! Un moment...yo pensa. Mi tren departe a deci (10) horas. Esque hay un tren plu tard, a deciun (11) horas, o decidu (12), decitri (13), deciquar (14) o deciquin (15) horas?"

Il vide…yes! Hay un tren quel departe a deciquin horas. Nu Jonathan es felici.

Jonathan di: “Deciquin (15) minus sett (7) es ott (8). Nu yo have ott hores de témpor! Quo yo va far?”

Il di: “Yo save! Yo va manjar un bifstec. E yo va trincar un bir. Un moment...no, yo va trincar du bires, o tri bires. Bon idé!”

Nu Jonathan trinca un bir in Vienna, e manja un bifstec. Il es felici. Il di: “Quam yo es felici! Yo ama li cité de Vienna. Quam yo ama viages!”

Grammatica

Verbes

• Li ínfinitive de un verbe es -r. Pensa = pensar, scri = scrir, manja = manjar, have = haver.
  • Jonathan pensa: "quo manjar?" e il manja un bifstec.
  • Jonathan pensa: "haver témpor es bon!" Il ne have témpor.

de

• Jonathan pensa: mi tren va departer. = Li tren de Jonathan va departer.
• Jonathan scri in un jurnale. Il scri it; it es li jurnale de Jonathan.

hay

• hay = es
  • Esque hay un mann in li tren? Yes, hay un mann; it es Jonathan.
  • Esque hay un jurnale in li bifstec? No, ne hay un jurnale in li bifstec.

plu tard

• It es 10 horas. Plu tard, it va esser 11 horas.
• Jonathan esset in Munich. Plu tard, il esset in Vienna.
• Jonathan pensat: "Yo va manjar." Plu tard, il manjat.

ye

Ye = a

• Ye deci horas = a deci horas

mi

yo	mi
Yo es in li tren.	Yo es in mi tren (mi tren = li tren de yo)

quel

1) quel?

• Jonathan ama un tren. Quel tren Jonathan ama? Jonathan ama li old tren.
• Jonathan vide un cité. Quel cité Jonathan vide? Jonathan vide li cité de Vienna.

2) quel

• Jonathan es in un old tren. Jonathan ama li tren. Li tren quel Jonathan ama es old.
• Jonathan vide Vienna. Vienna es un cité. Li cité quel Jonathan vide es Vienna.

quam

• Li tren es tre, tre old. Jonathan di: "Quam li tren es old!"
• Li bifstec es tre, tre bon. Jonathan di: "Quam li bifstec es bon!"
• Jonathan have un grand, tre grand problema. Jonathan di: "Quam mi problema es grand!"

hor, hora

hora

• It es six horas: 6:00
• It es du horas deci: 2:10

hor = 60 minutes. Un hor = 60 minutes, du hores = 120 minutes. 6:00 es six horas e 2:00 es du horas. 6:00 minus 2:00 es quar hores.

quam

quam = !

• Li tren es bell. Quam bell es li tren!
• Jonathan es inteligente. Quam inteligent il es!

Departer

• Li tren departet de Munich. Plu tard, li tren esset in Vienna.
• Tri hores plu tard, Jonathan va departer.

Un, du, tri...

• 1: un
• 2: du
• 3: tri
• 4: quar
• 5: quin
• 6: six
• 7: sett
• 8: ott
• 9: nin
• 10: deci
• 11: deciun
• 12: decidu...

Vocabularium

Il es felici.

Un problema: Quo es A?

• bell
• de
• departer
• desbell: ne bell
• die = 24 horas
• far
• felici
• have
• hay
• hor
• hora
• idé
• manjar
• mi
• minus
• moment: ne mult témpor
• plu tard
• problema
• quam
• quel
• save
• témpor
• tre: mult
• trincar

Di:

• qu = kw
  • que: kwe
    • (que ≠ ke)
  • quel: kwel
  • quo: kwo
  • quin: kwin
• hay: hay
  • (hay ≠ ay)

Related English words

• un, meaning 'a' or 'one', is the same root seen in a multitude of English words: unity (Occidental unitá, lit. 'oneness'), unification (same in Occidental, lit. 'one-ification'), and union (also same in Occidental).
• du means two, and is also seen in a lot of English words such as to duplicate (Occidental duplicar, lit. "to two-fold") and dual (same in Occidental).
• témpor means time. This form can be seen in such words as temporal (same in Occidental), and temporary (temporari in Occidental).
• tard means late or slow, and esser in retard means "to be late". This was the original meaning of the English word retard (now a slur), which in other languages such as French and Italian retains its original meaning (ritardare = to be slow).
• felici means happy, and is related to the name Felix (Latin for happy) and felicity meaning happiness. Most Americans will recognize the word feliz in Spanish which also means happy, as in feliz cumpleaños (happy birthday).
• save comes from the verb saver, to know. Related words in English include savant (a knower, a wise person), and savvy (knowing, clever).

Capitul 4

Contenete - Capitul 3 - Capitul 4 - Capitul 5

Quaresim capitul (4.esim capitul)

Nord, ost, sud, e west.

U es Jonathan? Esque il sta in Vienna? No, il sta in un diferent cité. Il sta in Bistritz. Quo es Bistritz? It es un cité in Rumania. Nu comensa li viage in Rumania.

Jonathan videt li strade in Budapest.

Jonathan scri in su jurnale: “Li unesim may yo esset in Munich. Li duesim may yo esset in Vienna. Poy yo esset in Budapest. Budapest esset bell. Ma yo ne havet témpor in Budapest. Yo videt li strade in Budapest. In Budapest yo pensat: ci fini li west, e ci comensa li ost. Budapest es diferent.”

Il pensa un poc plu pri Budapest. Il pensa: “Yo es un person quel veni de Anglia, de London. Yo parla anglés, nam li persones in Anglia parla anglés. Ma in Budapest yo ne parlat con li persones in anglés; yo parlat in german. Mi german ne es bon, ma li persones in Budapest ne parla anglés. Noi parlat in german. It es interessant que li persones in Budapest parla german.”

Nu Jonathan pensa pri su viage. Il pensa: “Yo esset in li muséo in London. In li muséo esset libres pri un altri land. Yo leet li libres. In li muséo esset cartes pri un altri land. Yo videt li cartes. Li libres e li cartes dit que li altri land es lontan, ma interessant. In li altri land es mult persones, mult diferent persones.”

Nu Jonathan pensa plu pri su viage. Il pensa: “Yer yo esset in Klausenburg. Yo manjat in Klausenburg. Li nómine del manjage esset “paprika hendl”. It es tre bon, li manjage in Klausenburg. Li hotel esset bon, ma yo ne dormit bon. Ma li land es tre bell! In li tren yo videt mult borgos e mult castelles. Un cité es plu grand quam un borgo, ma li borgos es tre bell. Un castelle es plu grand quam un hotel, e plu bell quam un hotel! Borgos es minu grand quam cités, ma ili es bell, e hoteles es minu grand quam castelles.”

Un castelle, plu grand quam un hotel, ma minu grand quam un borgo.

Jonathan scri plu in su jurnale: “Bistritz es un interessant loc. Bistritz es un old loc, plu old quam altri locs. Anc mi hotel in Bistritz es old, plu old quam altri hoteles. In li hotel yo dit mi nómine: “Yo es Jonathan Harker” e ili dit me: “Benevenit al hotel.” In li hotel yo videt un lettre por me. Nu yo va leer mi lettre.”

Jonathan lee su lettre. It di:

“Mi amíco. - Benevenit. Dormi bon. Yo es in Bukovina, ples venir a Bukovina. Esque li viage de London esset bon? Mi land es tre bell. Benevenit a mi land.

Vor amico, DRACULA.”

Jonathan lee li lettre e pensa pri su amico Comto Dracula. Qui il es? Il ne save. Ma su amico es interessant. Anc li borgo Bistritz es interessant. Jonathan es felici, e pensa pri su amico. Poy il dormi.

Grammatica

plu quam, minu quam

• plu quam: >
  • Jonathan es plu grand quam un jurnale. = Jonathan > jurnale (Jonathan es grand, li jurnale ne es grand)
  • Manjar un bifstec es plu bon quam ne manjar un bifstec. = Manjar un bifstec > Ne manjar un bifstec (Manjar un bifstec es bon, ne manjar un bifstec ne es bon)
• minu quam: <
  • Un dom es minu grand quam un castelle. = dom < castelle (Un castelle es grand, un dom ne es grand)
  • Manjar un jurnale es minu bon quam manjar un bifstec. = manjar un jurnale < manjar un bifstec (Manjar un bifstec es bon; manjar un jurnale ne es bon)

plurale (-s, -es)

Li plurale es -s, anc -es.

• -s:
  • Un libre. Du, tri, quar...libres
  • Un loc. Du, tri, quar...locs.
  • Un cité. Du, tri, quar...cités.
• -es:
  • Un mann, un hotel, un land, un person. Du, tri, quar mannes, hoteles, landes, persones.

del

de + li = del.

su

il, it -> su

• Jonathan lee un lettre. It es li lettre de Jonathan. It es su lettre.
• Li cité have un muséo. It es li muséo del cité. It es su muséo.

ili

• Un mann es il. Du, tri, quar...mannes es ili.
• Un libre es it. Du, tri, quar...libres es ili.
• Un mann e un libre es ili.

vu, vor

• Jonathan manja un manjage. Un person di: "Vu manja. Esque vor manjage es bon?" (vor = de Jonathan)
• Jonathan pensa pri Dracula. Il pensa: "Dracula, vu es un bon mann. Vor land es tre bell."

altri

• Jonathan veni de Anglia. Il ne veni de Rumania. Rumania es un altri land. (= Rumania ne es Anglia, it es un altri land).

lontan

• Jonathan es in li tren hodie, il esset in li tren yer, il va esser in li tren deman. Rumania es lontan.

Vocabularium

• 
  Libres.
• 
  Vide li carte. In li carte, London es un cité in li land Anglia.
• 
  Un lettre.
• 
  Du amícos.

• altri
• amíco
• anglés, Anglia
  • angl·és
  • Angl·ia
• benevenit
  • (bene·veni·t)
• borgo: un ne grand cité
• carte
• castelle
• ci
• comensar
• comto: un mann quel have un castelle
• diferent: ≠
• dormir
• german, Germania
  • german
  • German·ia
• hotel
• ili
• land
• lettre
• libre:
• loc
• lontan
• muséo: un grand dom quel have old libres e cartes
• nómine
• ost
• parlar: 💬
• person
• strade
• su
• un poc: ne mult (1, 2, 3 = un poc)
• veni
• west

Di:

• ss = s
  • esset: eset
  • interessant: interesant
• vocale (a, e, i, o, u) + s + vocale = z
  • muséo: muzéo
  • quaresim: quarezim

Related English words

• fini: from the verb finir, to finish or to end. This verb can be seen in the English words infinite (lit. not ended, Occidental ínfinit) and definition (i.e. the setting of the limits of something, and written the same in Occidental).
• poc: The original Latin paucus (few, little) simplified to forms like poco (Spanish, Italian), peu (French), etc., but also poc in Catalan. The original Latin can be seen, however, in the English word paucity, which means scarcity or lack.
• parla: from the verb parlar, to talk. The ending -ment is used to form nouns from verbs, and the English word parliament (Occidental parlament) is from this as well. Another related words is parlance ("a particular way of speaking"), which in Occidental is parlantie.
• libre means book, and can be seen in the English word library. Note though that the more international word for library is biblioteca (used among all the Romance languages, German, Russian, etc. - English is an outlier here), while Occidental words like librería mean "a bookseller".
• altri means other / another. The English word altruism (the spirit of thinking about others) is related to this, and Occidental also has the form altru to mean another as in another person (unaltru = each other).
• dormit means slept. The English word dormitory literally means "sleeper place", and is dormitoria in Occidental. Dormant is another related word, and is dormient (lit. sleeping) in Occidental.
• loc (place) can be seen in the English word locate, location, etc. Even fancy English words like altrilocal are now no mystery after this chapter: altrilocal (same form in Occidental) just means "other-place-ish".
• nómine (name) can be seen in English words such as nomination, which is the same in Occidental. The nominative case in grammar now makes more sense: it is the "naming" case, and just refers to the name of a thing.

Capitul 5

Contenete - Capitul 4 - Capitul 5 - Capitul 6

Quinesim capitul (5.esim capitul)

Un manu.

Un cruce.

Un crucifixe.

Un santo.

Quaresim may (= 4 may)

Hodie Jonathan va viagear a Comto Dracula. In li hotel il vide li hotelero, e vide un lettre de Comto Dracula in li manu del hotelero. Il di al hotelero in german: "Salute, ples dar me li lettre." Li hotelero da le li lettre.

Poy il questiona in german: “Quo es li lettre? Quo Dracula scrit in li lettre?” Ma li hotelero di: “Yo ne parla german, yo ne parla german.” Jonathan pensa: “Strangi! Yer yo parlat con li hotelero in german, e nu il di que il ne parla german! Pro quo?” Il questiona li hotelero: “Esque vu save qui es Comto Dracula?” ma nu li hotelero ne parla.

Jonathan pensa: “Strangi! Yo parlat con li hotelero in german. Il deve parlar german, ma il di que il ne parla it! Yo deve questionar le plu, ma yo ne have témpor. Yo deve departer.”

Nu Jonathan es in su chambre in li hotel. Pos un hora il deve departer. Ma vi! Un old fémina venit a su chambre.

Li old fémina: “Pro quo tu departe? Ples ne departer! Hodíe ne es un bon die! It es un mal die, un die con mal coses!”

Jonathan: “Yo es bon, yo ea vider un amíco. Ples ne parlar pri mal coses.”

Li old fémina: “Esque tu ne save que hodíe es li die de Santo George? Ye decidu (12) horas li mal coses va venir! Esque tu save u tu ea?”

Jonathan: “No no, old fémina, omnicos es bon. Yo es bon, e hodíe ne va venir mal coses.”

Li old fémina: “Ples ne departer! Ples ne departer!”

Jonathan: “No, yo deve departer. Ples ne plorar.”

Li old fémina: “Vi un crucifixe. Li crucifixe es por te.”

Jonathan: “Ah...li angleses ne ama crucifixes...ma mersí. Ples ne plorar.” Jonathan pensa: “In Anglia noi ama cruces, ma ne crucifixes. In Rumania li persones ama crucifixes, ne cruces.”

Nu li old fémina ea e Jonathan es sol in su chambre. Il pensa: “Ti loc es strangi! Un old fémina qui da crucifixes! Ma yo deve departer.”

Grammatica

a, al

• a
  • Jonathan esset in Anglia e eat a Rumania.
• al (a + li = al)
  • Jonathan parlat al hotelero in german, ma li hotelero dit que il ne parla german.

cose

• coses:
  • mann, hotel, cruce, crucifixe, angleso, santo...
• ne es coses:
  • pensar, plorar, vi, ma, ples...
• Ili have un, du, li...: un mann, du hoteles, un crucifixe, tri anglesos, li santo...ili es coses.
• Ili ne have un, du, li...: pensar, plorar, vi, ma, ples...ili ne es coses.

·ero

Un mann in un hotel es un hotelero. Jonathan ea al hotel e parla al hotelero.

qui

Por persones: quel o qui

• Un old fémina quel da crucifixes
• Un old fémina qui da crucifixes

dever

dever + infinitive de un verbe

• Jonathan ne have témpor; il deve departer.
• Ma li hotelero save german; il deve parlar german!

tu

Li fémina es old, e Jonathan ne es old: li fémina di tu a Jonathan. Jonathan ne di tu al fémina.

ples

ples + infinitive de un verbe

• Li fémina ne ama que Jonathan departe. Li fémina di: ples ne departer!
• Jonathan pensa que li hotelero deve parlar german. Il di: ples parlar german!

vi

Vi = vide, it es

• Vi un fémina = Vide, it es un fémina.
• Vi un hotel = Vide, it es un hotel!

·ese, ·eso, ·esa

-eso = un mann qui veni de un land.

• Jonathan veni de Anglia (Angl·ia); il es un angleso (angl·eso).

Por un fémina: ·esa.

Por un person (mann, fémina, o ne save); ·ese

le

il → le

• Jonathan vide li hotelero: il vide le.
• Li hotelero da Jonathan li lettre: il da le li lettre.
• Jonathan questiona li hotelero pro quo il ne parla german. Il questiona le.

omnicos

• Omnicos es bon = ne hay un mal cose (hay deci coses, e deci coses es bon)
• Omnicos es mal = ne hay un bon cose (hay deciquin coses, e deciquin coses es mal)
• Yo save omnicos = ne hay un cose quel yo ne save

Vocabularium

• anglese
• chambre
• cose
• cruce, crucifixe
  • (cruc·e)
  • (cruc·i·fixe)
• dar
• dever
• ear: ear ⟷ venir
• fémina: mann ↔ fémina
• hotelero
• le
• ma
• mal: bon ↔ mal
• manu
• mersí
• omnicos
• ples
• plorar: 😢
• pro quo
• questionar
• santo
• strangi
• tu
• vi

Related English words

• mal: Meaning "bad", this word is present in malice (In Occidental this means bad-ish-thing. Malicious means full-of-bad-ish). The word malign in Occidental is "malin". The -in suffix (perhaps related to gene) means "made of". So malign means roughly "bad-generated". The word malevolent is exactly the same in Occidental. It means bad-thing-willing.
• manu: The adjective "manual" means "of or pertaining to the hand". The word "mandate" is a combination of Occidental words manu + dar (mandate: something given by hand). The word maneuver is a combination of Occidental words manu + ovre (manovre: a word of the hand). There are many more, and here is one of them: manicure, which in Occidental is manu + cura (manicura: hand cure).
• ples: This is in the word pleasant (in Occidental plesent). The -nt ending is similar to the English -ing, therefore "pleasant" means pleasing.
• cruce: Think of the common word crucial. When something is crucial, it is the intersecting point where everything meets (the crossing point). The latin term for plants cruciferous (cauliflower, kale) relates to 4 petals that form a cross pattern.
• omni-: This is a very common prefix of Greek origin. You will notice it in omnipotent (all-powering), omniscient (all-knowing: omnisavent in Occidental), omnivorous (all-eating: omnivorosi in Occidental).

Capitul 6

Contenete - Capitul 5 - Capitul 6 - Capitul 7

Sixesim capitul (6.esim capitul)

Quinesim may (5 may) – Li Castelle.

Un árbor. Quande hay mult árbores, it es un forest.

Un coche. Li mann in li coche es un cochero.

Prunes in un pruniero.

Un pom, ma ne un pomiero.

Quar pires, ma ne un piriero.

Li sole. Li sole es calid, ne frigid.

Hodíe Jonathan va ear al castelle de su amíco Comto Dracula. Li viage al castelle comensa nu. Jonathan sta avan li coche e atende li cochero. “U es li cochero?” il pensa. “Ah, vi li cochero – il parla con li hotelero. Pri quo ili parla? Yo ne have témpor e yo deve departer.”

Jonathan vide circum li coche, e vide mult persones. Li persones parla mult, ma il ne comprende li persones. Jonathan pensa: “Pro quo ili es trist? Yo ne es trist. Yo pensa que ci es un strangi loc, ma yo ne es trist.” Il vide que li persones parla, e move li manus. Il vide lor manus...quo ili fa con lor manus? Ah! Nu il comprende. Ili move lor manus quam un crucifixe. Lor manus ne es crucifixes, ma quande ili move li manus, lor manus es quam crucifixes.

Li cochero veni. Nu comensa li viage. Jonathan sede se in li coche. Anc li altri persones sede se in li coche. Jonathan vide li land circum le, e pensa que it es bell. Hay mult árbores. In ti land hay mult pomes, e mult prunes, pro que hay mult pomieros e prunieros. Il di: "Mmm! Li pomieros es tre bell, e yo vole manjar lor pomes." Il vide anc pires, pro que hay mult pirieros in ti land. Il di: “Tre bon! Li pirieros es tre bell, e yo vole manjar lor pires. Yo ama li árbores del forest." Ma li coche continua, e continua...it es un coche tre rapid! Pro quo li coche ea rapidmen? Il vide li via, quel ne es un bon via; it es old. Ma li coche ea rapidmen! "Esque li coche deve ear rapidmen si li via es old e ne es un bon via?" il pensa. Li cochero ama ear rapidmen, il pensa.

Nu li coche ea in un forest. Lontan il vide montes. Li montes es tre grand, e anc li forest es tre grand. Jonathan pensa pri li montes in Anglia. Il pensa que li montes in Anglia es tre micri, plu micri quam li montes in Rumania.

Circum li coche Jonathan vide, de témpor a témpor, altri persones. Ili es persones de ti-ci land. Ti-ci land have diferent persones quam li persones in ti-ta land Anglia. Li persones in ti-ci land vive in li forest, ma li persones in ti-ta land, Anglia, vive in li grand cités. E il pensa pri li cruce e li crucifixe. Yes, li persones in ti-ci land, Rumania, ama crucifixes, ma li persones in ti-ta land, Anglia, ama cruces.

Quel hora it es? It es six horas. Quande Jonathan sedet se in li coche it esset li matine. Plu tard venit midí. Midí es 12 horas. Poy venit pos-midí; pos-midí es li témpor pos 12 horas. Ma nu it es vésper. Quo es vésper? Vésper es li hora quande li sole ne es alt, ma bass. Nu li sole es tre bass.

Quande Jonathan esset in li coche ye midí, it esset calid. Ye midí Jonathan pensat: “Yo cale! Yo deve trincar!” Ma nu, quande it es six horas, li sole es bass, e it ne es calid; it es frigid. Nu il pensa: “Yo frige! U es li sole?” Quande Jonathan cale, it es calid, e quande il frige, it es frigid. Jonathan ne vole caler, ma il ne vole anc friger. Il ne amat esser calid, ma nu il ne ama esser frigid.

Jonathan di denov: “U es li sole?” e il di: “Quande va finir li viage? U es li castelle de mi amíco Comto Dracula?”

Grammatica

se

• Jonathan sede se = Jonathan sede Jonathan.

ti, ti-ci, ti-ta

Quande Jonathan es in Anglia, Anglia es ti o ti-ci, e Rumania es ti o ti-ta.

• Jonathan in Anglia: "Yo pensa pri un land. Ti land es Anglia."
• Jonathan in Anglia: "Yo pensa pri un land. Ti land es Rumania."
• Jonathan in Anglia: "Yo pensa pri un land. Ti-ci land es Anglia."
• Jonathan in Anglia: "Yo pensa pri un land. Ti-ta land es Rumania.

Quande Jonathan es in Rumania, Anglia es ti o ti-ta, e Rumania es ti o ti-ci.

• Jonathan in Rumania: "Yo pensa pri un land. Ti land es Anglia."
• Jonathan in Rumania: "Yo pensa pri un land. Ti land es Rumania."
• Jonathan in Rumania: "Yo pensa pri un land. Ti-ta land es Anglia."
• Jonathan in Rumania: "Yo pensa pri un land. Ti-ci land es Rumania."

Jonathan es in li hotel e pensa que su hotel es bon, ma il pensa que li altri hotel es plu bon. Il pensa: "Ti-ci hotel es bon, ma ti-ta hotel es plu bon."

·iero

Un ·iero es li árbor de un cose.

men

Adjective: rapid. Adverbie: rapidmen

• Jonathan es rapid. Il ea rapidmen.
• Jonathan es inteligent. Il pensa inteligentmen.

Ma on posse parla sin -men si on vole: Jonathan ea rapid, Jonathan pensa rapid, Jonathan scri bon.

Vocabularium

• árbor
• atender
• avan
• caler
• calid
• circum
• coche
• cochero
• comprender
• con
• de témpor a témpor
• denov
• finir ↔ comensar
• forest
• friger
• frigid
• lor
• matine
• midí
• mover
• pire
• piriero
• pom
• pomiero
• pos-midí
• prun
• pruniero
• rapid
• seder, seder se
• sole
• trist: trist ⟷ felici
• vésper
• via: un long strade

Capitul 7

Contenete - Capitul 6 - Capitul 7 - Capitul 8

Settesim capitul (7.esim capitul)

Seniores e senioras in un grand dom.

Un passe, inter montes.

Un cavallo e un can.

Il ride.

Li coche es tre rich.

Il es tre fort.

Nigri.

Li coche ea, e ea; it continua ear. Jonathan vide mult coses ex li coche. Il es in li coche, e li coses ne es in li coche; il vide les ex li coche. Il vide cruces, mult cruces. Jonathan questiona li cochero: “Esque yo posse descender del coche?” Li cochero: “No. Hay mult canes. Vu ne posse.” Jonathan: “Quo? Hay mult canes?” Li cochero: “Yes. E anc ex li coche, vu va vider mult canes.” Li cochero ride. Jonathan pensa: “Pro quo il ride?”

Nu it es nocte; ne hay sole. Li coche ea plu e plu rapidmen. Li persones in li coche di al cochero: “Ea plu rapid!” Jonathan pensa: “Pro quo ear tam rapidmen?” Jonathan vide tre grand montes ex li coche. Jonathan vide que li persones in li coche es tre excitat; ili parla mult. Li persones in li coche di excitat: “Ea plu rapid!”

Nu li coche halta. Ili es in un passe inter li montes. Jonathan save, que ci il va vider li coche por ear a su amíco Comto Dracula ma...u es il? Avan Jonathan es li via, e solmen li via. Li persones in li coche es felici. Ma Jonathan ne es felici. “Pro quo venir ci u ne hay li coche por ear a mi amíco Dracula?”

Li cochero parla a un person in li coche: “Noi ha esset rapid. Noi ha venit ci con un hor de avanse.” Li cochero parlat con un micri voce, ma Jonathan audit le. Jonathan pensa: “Pro quo it es bon har venit ci con un hor de avanse?”

Nu li cochero parla a Jonathan con un grand voce. Il di: “Jonathan, li Herr (german: li Senior) ne va venir ci hodíe. Il va ear a un altri cité, li cité Bukovina. Fórsan deman li Herr va venir ci. Fórsan yes, fórsan no. Yo ne save. Noi deve departer.”

Jonathan es trist e pensa: “Pro quo li Senior Dracula ne es ci? Pro quo yo deve departer?”

Ma, quo es to? Li cavallos es excitat. Anc li persones in li coche es excitat. Jonathan vide, e ta il vide un altri coche, plu grand, con quar cavallos. Li nov coche es plu rich, e plu grand quam li coche in quel Jonathan sede se. Li quar cavallos es nigri, e tre grand. In li nov coche Jonathan vide un altri cochero. Li altri cochero es grand, e alt, e have un barbe. Li barbe e li fort manus del cochero fa Jonathan pensar que il es un tre fort mann. Ma Jonathan ne posse vider li visage del altri cochero.

Li altri cochero di: “Tu ha venit ci rapidmen, mi amico.”

Li cochero: “Ah...li anglés Herr volet ear rapidmen...”

Li altri cochero: “Yo save, que tu volet ear a Bukovina. Yes, yo save to quo tu pensa. Yo es plu inteligent quam tu. Da me li bagage del anglés senior.”

Li cochero da li bagage de Jonathan al altri cochero. Li altri cochero es tre fort; Jonathan vide que il es fort quande il vide su manus. Li altri cochero prende li bagage con su fort manus, e tre rapidmen li cose es finit.

Nu Jonathan sede se in li altri coche. Hodíe ha esset un long die por Jonathan. Ma nu comensa li altri viage.

Grammatica

har

Har + altri verbe + -t

• Jonathan es in Rumania. (nu il es in Rumania)
• Jonathan esset in Rumania. (nu il ne es in Rumania)
• Jonathan ha esset in Rumania. (il esset in Rumania, e il nu es in Rumania)

-t quam adjective

Un verbe in -t es anc un adjective.

• Li viage excita Jonathan. Il es excitat.
• Il haltat li coche. Li coche es haltat.
• Il continuat li viage. Li viage es continuat.

Vocabularium

• avanse
• bagage
• barbe
• can
• cavalle (cavall·o, cavall·a)
• continuar
• descender
• ex
• excitat
  • verbe: excitar
• fórsan
• fort
• haltar
• har
• inter
• nigri
• nocte
• passe
• rich
• rider
• to
• trist
• u
• visage

Capitul 8

Contenete - Capitul 7 - Capitul 8 - Capitul 9

Ottesim capitul (8.esim capitul)

Hay nubes , e Jonathan ne posse vider li lune.

Un horloge.

Li trincage aquavite.

Li montes es blu.

Un flamme.

Li lune.

Nu Jonathan sede in li grand coche con li cochero. Li cochero parla in excellent german: “Li nocte es frigid, mi Herr (senior). Ta es aquavite, un trincage fat ex prunes. Ples trincar it, si vu vole trincar.”

Jonathan ne trincat. Ma il pensat que it esset bon, que il havet aquavite a trincar. Jonathan atende e pensa pri li viage.

Li coche ea rapidmen. Poy, li cochero torna li coche (il tornat it un vez). E il torna li coche – du vezes. Quo? Il torna li coche...tri vezes! Il torna it ancor un vez, e ancor un vez. Jonathan pensa: “Esque noi ne passa li sam via, un vez e ancor un vez? Quam strangi!” Ma Jonathan ne questionat li cochero, qui es tre grand, e tre fort.

Jonathan questiona se quel es li hora. Il vide su horloge. Li horloge monstra li témpor: it es decidu horas. Ah...decidu horas, it es mi-nocte. Jonathan save que li persones in Rumania ha parlat le pri mi-nocte, pri decidu horas, e ili dit que decidu horas es un mal témpor.

Nu Jonathan audi un son, li son de mult canes. Li son es tre grand! Li canes di: Ulu! Ulu! Yes, li canes ulula. Li cavallos ne ama que li canes ulula. Poy Jonathan audi li ululada de lupos. Li ululada del lupos es mem plu grand quam li ululada del canes. Li cavallos vermen ne ama que li lupos ulula.

Li cochero di al cavallos: “Esse calm.” E li cavallos calma se. Li cavallos es calmat, e continua ear.

Nu Jonathan vide un forest: il vide mult árbores, e save que it es un forest. E il audi li vente. Anc li vente di: Ulu! Ulu! Ci in li forest, mem li vente ulula. Jonathan ne ama li ululada del vente.

Nu Jonathan vide un altri cose: li nive. It es vermen frigid! On vide li nive solmen quande it frige.

Quo fa li cochero? Il conducte li coche. Il ne parla pri li lupos, il ne parla pri li monte, il solmen conducte li coche. Ma un vez Jonathan vide un blu flamme, e li cochero halta li coche e ea vider it. Plu tard Jonathan vide li flammes, un vez, du vezes, mult vezes. Jonathan ne save quo es li blu flammes.

Un vez li cochero halta li coche e ea lontan. Nu Jonathan es sol con li cavallos. Il vide li lupos ancor un vez. Li lupos ne ulula; ili es silent. Jonathan vide li lune, e pensa: “U es li cochero? Pro quo il ne veni?” Li cavallos ne ama li silent lupos.

Vidente li lune, li lupos comensa ulular. Audiente li ululant lupos, li cavallos comensa mover. Jonathan frappa li coche. Frappante li coche, il di: “U es vu, cochero? U tu ha eat?”

Jonathan audi un voce; it es li cochero. Li cochero di: “For, lupos!” E li lupos forea; nu li lupos es for e Jonathan ne vide li lupos. Vidente li movent cochero, il pensa: “Li cochero es vermen, vermen fort.”

Li coche continua. Nu on ne posse vider li lune, pro que hay nubes. Jonathan sede se in li continuant coche. Li coche ea plu alt, e plu alt. Vidente li nubes, e pensante pri li viage, Jonathan nu vole dormir.

Nu Jonathan save nequo plu. Il comensa dormir, e ne save quo fa li cochero. Li dormient Jonathan ne vide que li coche ha venit al castelle de Dracula.

Grammatica

Verbes con -nt

Verbes con -nt es adjectives.

• verbes in ar: -ant
• verbes in er: -ent
• verbes in ir: -ient
  • Jonathan scri. Yo vide li scrient Jonathan (= Yo vide Jonathan, qui scri).
  • Jonathan interessa le. Il pensa que Jonathan es interessant.
  • Li du libres difere se. Ili es diferent.

In plu, -nt posse continuar li verbe.

• Yo esset scrient mi jurnale quande il venit. (= Yo scrit e scrit mi jurnale quande il venit.)

Verbes con -nte

Verbes con -nte es adverbies.

• verbes in ar: -ante
• verbes in er: -ente
• verbes in ir: -iente
  • Vidente li cité, yo pensat que it esset tre bell. (= yo videt li cité e pensat que it esset tre bell)

Verbes con -nt e verbes con -nte

-nt e -nte es diferent. Vi:

• nt
  • Li dormient Jonathan ne videt li castelle. (Jonathan, qui dormit, ne videt li castelle)
• nte
  • Dormiente, Jonathan ne videt li castelle. (Jonathan dormit e ne videt li castelle)
• nt
  • Li du manjant mannes videt le. (Li du mannes, qui manjat, videt le)
• nte
  • Manjante, li du mannes videt le. (Li du mannes manjat e videt le)

vez

• Yo scrit, poy yo scrit, poy yo scrit. Yo scrit tri vezes.
• Il trincat li trincage. Poy il trincat un altri trincage. Il trincat du vezes.

Ancor un vez = In vez in plu

• Il trincat du vezes. Poy il trincat ancor un vez. Il trincat tri vezes.

se

• Jonathan questiona li mann: "Esque tu ne parla german?"
• Jonathan questiona se: "U es li castelle?" (Jonathan questiona se = Jonathan questiona Jonathan)

on

On = un person, mult persones, yo, tu, etc.

• On parla german in Germania. = Li persones parla german in Germania.
• On ne deve trincar in li coche. = Tu ne deve trincar in li coche, persones ne deve trincar in li coche.

esse

Quande on vole que un person fa un cose:

• verbes in -ir: -i
• verbes in -ar: -a
• verbes in -er: -e

Anc li verbe esser (ess.er -> ess.e). Esse calm! Esse felici!

vermen, solmen

Vermen es ver + men. Solmen es sol + men.

• Ver: Jonathan vide li flammes e pensa: "Esque yo dormi?" Ma no, it es ver.
  • Vermen: tre. Jonathan vermen ne amat li lupos.
• Sol = un. Il es sol. (Il ne have amicos con se)
  • Solmen: Yo vole solmen dormir. (Dormir es li sol cose quel yo vole)

·age

verbe + age = li cose quel on (verbe)

• trinc·ar -> trinc·age
• manj·ar -> manj·age

Vocabularium

• aquavite
• blu
• conducter
• esse
• excellent
• flamme
• for
• frappar
• horloge
• lune
• mi-nocte
• nequo = 0 coses (ne + quo)
• nube
• passar
• sam: ↔ diferent
• se
• silent
• solmen
• trincage
• ulular
  • ululada: ululada es ulular e ulular.
• vermen
• vez

Capitul 9

Contenete - Capitul 8 - Capitul 9 - Capitul 10

Ninesim capitul (9.esim capitul)

Un scaliere.

Un gallino.

Jonathan manja galline con caseo.

Un foy.

Li mann fuma un cigare.

Audi les! Ili fa musica.

Li coche sta avan li castelle con li dormient Jonathan. Ma pos un moment il ne dormi: il es vigil. “Quo! Yo es avan li castelle!” il pensa. Il vide li castelle in li nocte, e it sembla tre, tre grand. Li castelle sembla esser interessant; it interessa le. Ma it es nocte, e Jonathan ne es tre felici; il pensa pri li lupos e li mal coses durant li viage. Ma Jonathan es un poc felici, pro que il ha arivat al castelle. Il pensa pri manjage e trincage, e pri dormir in un bon lette.

Pensante ti coses, il vide li porta. Qualmen intrar? Li cochero es for, Jonathan es sol, e li porta es grand. Pensante ancor un vez pri li fort cochero, il vide li porta. Quo far? Li porta es silent, e it es grandissim. Stante avan li porta, Jonathan pensa pri quo far. Jonathan pensa: “Esque yo dormi?” Ma no, Jonathan save que il ne dormi.

Jonathan sta avan li porta; il ne sta detra li porta. Avan li porta es li nocte; detra li porta es li castelle. Ma nu Jonathan audi un son detra li porta: KRRRRR…..CHIKKK…. Li porta aperte se (un person aperte li porta).

Detra li porta, Jonathan vide un mann. Il es alt, old, e have un long blanc mustache (ne un barbe). It es li Comto Dracula.

“Benevenit, Jonathan! Ples intrar!” di Dracula. Dracula prende li manu de Jonathan. Oh! Anc Dracula es fortissim, e su manu es frigid. Jonathan di a se: “Ti manu de Dracula ne sembla vivent; esque il vive? It sembla mort! ...no, ne fa stupid pensas, Jonathan! Il vive; il es un mann. Il es un vivent mann.”

Dracula continua parlar: “Yo es Dracula, e benevenit a mi dom. Li nocte es frigid, e vu deve manjar, e vu deve dormir. Ples dar me vor bagage.”

Jonathan: “Mi bagage? Ma vu es un senior, e in vor castelle hay altri persones qui...”

Dracula: “No, vu es mi amico, e mi persones dormi. Ples dar me vor bagage.”

Dracula comensa ear con li bagage; Jonathan seque le. Li castelle es vermen grand, e sequente Dracula Jonathan vide mult coses: scalieres, e fenestres, e altri coses. Nu ili sta avan un grand porta. Dracula aperte li porta, e ili vide un chambre. In li chambre Jonathan vide un foy (foy es mult flammes), e aqua. Jonathan vole lavar se con li aqua, pro que li viage esset long.

Dracula di: “Ples lavar vos con li aqua. E pos har lavat vos con li aqua, ples venir in li altri chambre por manjar.”

Jonathan pensa: “Oh, hay manjage! Yo deve lavar me rapidmen. Yo vermen vole manjar.”

Plu tard, pos har lavat se, Jonathan intra li altri chambre. Il vide li manjage. Dracula sede se avan un grand foy. Il move su manu e di: “Ples manjar. Yo ha ja manjat.”

Jonathan di: “Ante que yo manja, yo have un cose a dar vos. Vi un lettre de London. Mi chef ha scrit li lettre.”

Dracula aperte li lettre, lee it, e es felici. Il da li lettre a Jonathan e di: “Vor chef dit bon coses pri vos. Nu anc vu posse leer li lettre.”

Jonathan lee li lettre e vide que yes, su chef in London ha scrit bon coses pri Jonathan. In li lettre li chef de Jonathan scrit que Jonathan es inteligent, un bon mann, e silent. Nu Jonathan pensa pri pro quo il es in li castelle de Dracula. Il es in su castelle pro que Dracula dit que il volet comprar domes in London. Dracula have mult moné e vole comprar domes, e il scrit lettres al firma de Jonathan diente: “Ples auxiliar me comprar domes in London.”

Nu Dracula monstra li manjage: it es galline con caseo. Durant que Jonathan manja, li Comto questiona le pri li viage. Li Comto vole saver mult coses pri Anglia, pri li viage, e Jonathan. Pos har manjat, li Comto da le un cigare, e Jonathan prende it. Ma Dracula di le que il ne fuma cigares, e Jonathan fuma li cigare sol. Jonathan vide Dracula ancor un vez e pensa: ti mann es tre, tre blanc, e tre fort. Un blancissim, e fortissim mann.

Nu li du mannes es silent. Jonathan vide éxter li fenestre; li matine va strax arivar. Ma Jonathan posse ancor audir li ululada del lupos. Dracula di: “Audi les! Ili fa musica!” Jonathan pensa que Dracula ha dit un strangi cose.

Dracula continua: “Ah, vu es un citeano, vu veni de un cité. Li citeanes ne posse comprender. Ma bon – vu ha fat un long viage, e vu deve dormir. Deman yo have mult coses a far. Yo va vider vos plu tard.”

Nu Jonathan intra su chambre. Il scri in su jurnale: "Ante du hores yo esset in un coche. Nu yo es in li castelle. Pos du hores yo va esser dormient, pro que yo va strax dormir." Il scri plu coses, e poy il dormi.

Grammatica

Quin questiones

• U?
• Qui?
• Quo?
• Quande?
• Qualmen?
  • Qualmen = Qual + men

·issim

·issim = tre, tre

• Grand -> grandissim
• Fort -> fortissim

pos, ante

pos (témpor), ante (témpor)

• Ante un die il ne savet, ma pos hodíe il va saver.

pos que, ante que

• Yo videt un mann. Poy il dit "salute". Ante que il dit "salute", yo videt le.
• Yo dat li moné. Poy, yo manjat. Pos que yo dat li moné, yo manjat.

pos har + -t

• Yo scrit mi jurnale. Poy, yo dormit. Pos har scrit mi jurnale, yo dormit.

durant, durant que

durant + témpor:

• Durant li viage, Jonathan videt li árbores.
• Durant un hor il pensat pri nequo.

durant que: verbe + durant que + verbe

• Il scrit su jurnale. Il pensat pri Rumania. Il scrit su jurnale durant que il pensat pri Rumania.

Vocabularium

• 
  Jonathan stat avan li porta.
• 
  Un fenestre.
• 
  Un mann con un blanc mustache.
• 
  Dracula have mult moné.
• 
  Esque Dracula es mort o vivent?

• arivar
• aqua
• auxiliar
• blanc
• caseo
• chef
• cigare
• citean·o, ·e, ·a
  • (cité·an·o)
• comprar
• detra
• durant
• éxter ↔ in
• fenestre
• firma
• foy
• fumar
• gallin·e, ·o, ·a
• intrar
• lavar se
• lette
• moné
• mort
• musica
• mustache
• plu tard
• porta
• pos
• prender
• scaliere
• semblar
• sequer
• strax: nu, pos ne mult témpor
• stupid ↔ inteligent
• vigil ↔ ne dormient
• vivent

Capitul 10

Contenete - Capitul 9 - Capitul 10 - Capitul 11

Decesim capitul (10.esim capitul)

Li porta es serrat.

Moné ex aure.

Argentin coses (coses ex argente).

Jonathan ha bon dormit, e it es pos midí. Il avigila se, lava se, e intra li chambre in quel il e li Comto manjat. Ta il trova un frigid dejuné (un dejuné es li manjage quel on manja in li matine). Ma il trova anc café, e li café ne es frigid; it es calid. Il vide un micri lettre u es scrit:

“Yo va esser for durant un témpor. Ples ne atender me. – D.”

Jonathan pensa: “Bon! On manja!” E il manja.

Pos har manjat, Jonathan vole trovar un person qui netta li table. Ma...null persones! Jonathan es sol in li castelle. Il comensa ear e vider li altri chambres. Sur li table es mult bell coses. Nu il pensa que anc su lette es tre bell. Dracula deve esser tre, tre rich. Il vide coses in aure, e argente. Ma in li coses il ne posse trovar un spegul! Il vide aurin tasses, ma null spegul. Il vide argentin tables, ma null spegul! Tre comic! Jonathan ride.

Jonathan intra un altri chambre...bonissim! Il trovat to quo il serchat: libres. E inter li libres il trova mult libres scrit in anglés. Mult libres es pri Anglia: li historie de Anglia, li geografie de Anglia, e mult altri coses. Jonathan vide que li Comto ha aprendet mult pri li historie e li geografie de Anglia. To es bon.

Nu Dracula intra li chambre. Dracula di: “Mi amico! Vu ha trovat mi libres pri Anglia. Yes, yo vole saver omnicos pri Anglia. Yo ne ha esset in Anglia ma yo pensa que yo ama vor land. Yo vole vider li strades in London, e vider li mult persones, yo vole viver con it, e vider quo it es. Ma vé! Li lingue anglés yo ha aprendet solmen leente libres.”

Jonathan: “Ma Comto, vu parla li lingue anglés tre bon!”

Dracula: “Mersí, ma yo ha aprendet solmen li grammatica e li paroles. Ma yo ne parla it bon.”

Jonathan: “Ma vu parla it vermen tre bon.”

Dracula: “Yes, ma si yo vell esser in London, li persones ne vell pensar que yo es un angleso. Ili vell vider me e pensar: “Ti mann es un foreno.” Yo vole parlar plu bon anglés, u li persones ne pensa que yo es un foreno. Ples dir me quande yo ne parla bon anglés; yo vole plu aprender.”

Jonathan: “Tre bon, yo va auxiliar vos aprender plu bon anglés.”

Dracula: “Mersí! Vu va esser in mi castelle un bon témpor. Noi have mult coses a far. Ah, yo deve dir vos un important cose: vu posse ear u vu vole in li castelle, except li serrat portas. Li portas es serrat, pro que...pro que hay coses pri quel vu ne deve saver in li castelle. Vu comprende?”

Jonathan: “Yes, naturalmen.” (Jonathan volet que li Comto save que il bon comprendet.)

Dracula: “Yes, in Transylvania u noi es, li coses es diferent. Transylvania ne es Anglia, e vu va pensar que li coses ci es strangi. Ma vu ha ja videt mult strangi coses, ne ver?”

Jonathan: “Yes, naturalmen! Mult strangi coses.”

Grammatica

it e to

• Jonathan trovat un libre. It es bon. = Li libre es bon.
• Jonathan trovat un libre. To es bon. = It es un bon que il trovat un libre.

To quo = li cose quel

vell

vell + infinitive (scrir, pensar, vider...)

• Dracula ne es in Anglia. Il pensa: si yo vell esser in Anglia, yo vell...
• Jonathan vole leer li libres, ma ne have témpor. Il pensa: "Si yo vell haver li témpor, yo vell leer li libres."

·in

·in

• argent·e -> argent·in (fat de argente)
• aur·e -> aur·in (fat de aure)

except

Li unesim mann es grand, li duesim mann es grand, li triesim mann es micri, li quaresim mann es grand. Li mannes es grand, except li triesim mann.

foreno

Ti-ci parol veni de for·en·o. Un person qui es for de un land es un forene (foreno, forena).

questiones

On posse questionar con:

• esque
  • Vu comprende. -> Esque vu comprende?
  • Yo es in li chambre. -> Esque yo es in li chambre?
• con ?
  • Vu comprende. -> Vu comprende?
  • Yo es in li chambre. -> Yo es in li chambre?
• con verbe in avan
  • Vu comprende. -> Comprende vu?
  • Yo es in li chambre. -> Es yo in li chambre?

Esque = Es it ver que

Vocabularium

• aprender
• argente
  • argentin
• aure
  • aurin
• avigilar se
• café
• comic
• decesim: deci + esim = decesim
• dejuné
  • verbe: dejunear
• except
• foreno
• geografie: montes, passes, landes...
• historie: Anglia in 1767, Germania in 1850, Rumania in 1820...
• naturalmen
  • = natural + men
• nettar
• null = 0
  • nullcos = nequo (nullcos ↔ omnicos)
• parol: "Il trovat to quo il serchat" es six paroles. Il = 1, trovat = 2, to = 3, quo = 4, il = 5, serchat = 6
• serchar
• serrar
• trovar
• vé! : Quande li coses ea mal, on di vé!

Capitul 11

Contenete - Capitul 10 - Capitul 11 - Capitul 12

Deciunesim capitul (11.esim capitul)

On usa un land-carte por trovar li tresor.

It viage circum.

Un asil por lunaticos.

Dracula: "Ah! Li matine va strax arivar. A revidentie!"

Li ciel es gris.

Li parlada inter Jonathan e Comto Dracula continua. Jonathan vole saver un cose. Il di: “Dracula, yer yo videt un blu flamme. Quo it esset?”

Dracula: “Li blu flamme es un flamme quel on posse vider solmen un nocte in li annu. Li blu flamme es li loc u on posse trovar un tresor. In mi land li historie es long. Mult persones vivet in it, mult rich persones, e nu ili es mort. Li persones qui nu es mort havet mult tresor.”

Jonathan: “Alor pro quo li persones ne sercha li tresor in ti nocte del annu?”

Dracula: “Pro que ili es stupid! Li nocte quande hay li blu flammes, ili ne vole ear for. Ili ne ama li blu flammes. Anc vu ne ama li blu flammes, ne ver?”

Jonathan: “To es ver. Yo ne vole ear for quande hay li blu flammes. Ili es strangi.”

Dracula: “Adver. Bon, parla me pri London e mi dom in London. Yo vole saver qual es mi dom in London.”

Jonathan: “Bon, un moment. Mi libres es in mi chambre.” Jonathan ea a su chambre, e sercha su libres, e trova su libres. Il retorna e parla a Dracula pri su dom. Dracula es tre inteligent; il es inteligentissim. Dracula questiona Jonathan mult vezes, e il sembla saver mult coses pri London.

Dracula: “Yo have un question, Harker Jonathan...ah, pardon, Jonathan Harker. In Rumania on di li surnómine, poy li nómine. Vor surnómine es Harker. Bon, ancor un vez...Jonathan Harker. Di me, esque li dom es old?”

Jonathan: “Yes, it es ancian de settcent (700) annus, yo crede. Li nómine del dom es Carfax. Carfax va esser li dom de Comto Dracula in London. It es tre grand. Circum li dom hay mult árbores, e aqua. In li circumité es un asil por lunaticos.”

Dracula: “Un asil por lunaticos? Alor, un dom por strangi persones?”

Jonathan: “Yes, un asil es un dom e un lunatico es un strangi person. Ma li altri coses es bon.”

Dracula: “No, yo ne have problemas con lunaticos qui vive in un asil. Yo pensa que li dom es bon. Yo ama old domes, ancian domes. Anc yo es tre old…un moment! Yo va retornar.”

Jonathan atende, e atende.

Jonathan atende plu, e pos un o du hores, Dracula retorna.

Dracula: “Ah, vu labora ancor! To es bon, ma vu deve manjar. Yo...ha ja manjat. Ma noi posse parlar durant que vu manja.” Jonathan manja durant que Dracula questiona le. Dracula questiona le pri omnicos. Ili parla durant hores e hores. Ma nu ili audi li son de un gallino.

Dracula: “Ah! Li matine va strax arivar. Vu es fatigat e li témpor ha venit por dormir. A revidentie!”

Jonathan intra su chambre e vide li ciel. It es gris. Il pensa pri quo Dracula hat fat. Quande li matine venit, il hat dit “a revidentie”, quel es vider ancor un vez...vider es li cose vider, e revider es li cose vider ancor un vez. "Alor, yo va vider le deman, e ancor posdeman. Pro quo il di "a revidentie" quande veni li matine? Esque Dracula ne ama li matine? Tre strangi..." Vidente li gris ciel, il dormi.

Grammatica

·ada, ·ida

Un parlada es parlar e parlar, o li cose parlar.

• verbe in ·ar: ·ada
• verbe in ·ir: ·ida
• verbe in ·er: ·ida
  • ear: eada.
  • exear: exeada.
  • venir: venida.

Durant li viage, ex li coche Jonathan videt li eada e venida de mult persones.

qual e quel

Qual e quel es diferent. Pensa pri 1) un grandissim dom, 2) un grand dom, 3) un micri dom, 4) un micrissim dom.

• qual: qual es li cose?
  • Qual es li duesim dom? It es grand.
  • Qual es vor dom? It es micri.
• quel: quel cose it es?
  • Quel dom es micrissim? Li quaresim dom.
  • Quel es vor dom? Li dom ta.

anteyer, yer, hodíe, deman, posdeman

Hodíe es 5 may. Yer esset 4 may, e anteyer esset 3 may. Deman va esser 6 may, e posdeman va esser 7 may.

re·

Yo videt un tresor: yo videt it un vez. Poy yo revidet it (yo videt it ancor un vez).

ntie

Esque vu ancor save ·nt por verbes? Noi va revider li verbes:

• verbes in ·ar: ·ant
• verbes in ·er: ·ent
• verbes in ·ir: ·ient

·ntie es ·nt + ·ie.

• verbes in ·ar: ·antie
• verbes in ·er: ·entie
• verbes in ·ir: ·ientie

Vid·er → vid·ent → vid·ent·ie = videntie, li cose vider. "A revidentie" = "al témpor quande on revider."

Silent → silent·ie (esser silent), excellent·ie (esser excellent)...

circum, circumité

·ité es mult coses.

• circum li dom
• li circumité: li coses circum li dom (li altri persones, li altri domes...)

Vocabularium

• ancian: oldissim
• adver: it es ver
• annu: 365 dies
• asil
• circum
  • circumité
• creder: creder es ne saver ma pensar que un cose es ver
• fatigar
• ja
• lunatico
• pardon
• retornar: venir ancor un vez
• surnómine
• tresor: mult moné e rich coses

Capitul 12

Contenete - Capitul 11 - Capitul 12 - Capitul 13

Deciduesim capitul (12.esim capitul)

Null exeada ex un prison.

On rasa se con un rasuore.

Il jetta.

Li manu sangua; on posse vider sangue.

Un spegul...ma u es Dracula?

Nu Jonathan ha esset in li castelle de Dracula quelc dies. Il nu pensa que li castelle es strangi. Il fa li sam coses con Dracula: il parla con Dracula li nocte, e dormi li jorne.

Vi li strangi coses. Li unesim cose: mult portas es serrat! Quande Dracula ne es con le, il vole aperter un porta – ma li porta es serrat! E il vole aperter un altri porta – serrat!

Vi li duesim cose: in li castelle hay solmen il, e Dracula. U es li persones qui labora por Dracula? Pos li manjage, Jonathan sercha li person quel netta, ma il ne vide un person. Un vez il videt Dracula nettant li lette. E un vez il videt Dracula nettant li table! Pro quo il netta les self? Comto Dracula es rich, il es un senior, pro quo il netta li table e netta li lette self?

Ti coses es mal coses. Ma hay un plu mal cose. Li max mal cose esset li die quande Jonathan esset in su chambre, rasant. Il havet un micri spegul, e usat it por rasar. Un die il videt li spegul e dit a se self: “Jonathan, vu have un micri barbe. Vu deve rasar.” E il comensat rasar se con li rasuore. E durant que il rasat se, il videt solmen se self, e li chambre. Ma pos un moment il videt Dracula detra le! Ma il ne videt Dracula in li spegul...pro quo Dracula es detra le ma ne in li spegul? Il vide li spegul ancor un vez e il ne posse vider Dracula, solmen se self.

“Ah!” il di, e il vide su col: ta es sangue. Li rasuore ha fat le sanguar.

Dracula, qui es detra Jonathan, vide li sangue; il vide que li rasuore ha fat Jonathan sanguar. Tre rapidmen, li manus de Dracula vole prender li col de Jonathan. “Dracula, quo tu fa?” il di.

In ti moment Dracula vide li crucifixe de Jonathan, e nu li manus de Dracula ne vole prender li col de Jonathan. Dracula ne es felici. Il di: “Quo? Jonathan, vu deve ne sanguar vos con li rasuore! In Rumania it es un malissim cose far se sanguar...plu mal quam in Anglia, vu save. Yo save. Li spegul es li problema!”

Li manus de Dracula prende li spegul, e il jetta li spegul for, tra li fenestre. Nu Jonathan have null spegul. Dracula di nequo plu, e exea li chambre. Jonathan es sol.

Jonathan, sol, vade in li castelle. Il vide portas, serrat portas, e fenestres. Il questiona se quo es for li castelle, tra li fenestres. Ma tra li fenestres il vide que it es tre, tre alt – li castelle es sur un monte. E il ne save qualmen ear for! Alor...li castelle es un ver prison!

Grammatica

max

bon, plu bon, max bon. Max bon = ne hay un altri cose quel es plu bon.

• Li chef de Jonathan es plu old quam Jonathan. Ma Dracula es li max old person.

tra

Dracula es in li chambre. Li spegul es in li chambre. Dracula jetta li spegul, quel ea tra li fenestre; nu it es éxter li fenestre.

Vocabularium

• alor
• col
• jettar
• jorne ↔ nocte
• laborar
• max
• prison
• quelc: plu quam un, ma ne mult
• rasar (ras·ar)
• rasuore (ras·uore)
• sangue (sangu·e)
• sanguar (sangu·ar)
• self: sol, ne altri persones
• spegul
• tra
• vader: ear (vader es un poc plu rapid, plu fort eada)

Parlada

Vi quelc lítteres quel on deve saver.

• c: k, ma ts avan i e e.
  • castelle (kastéle), col (kol), cité (tsité), cent (tsent).
• s: s, ma z inter du vocales (vocales es a, e, i, o, u)
  • self (self), sol (sol), prison (prizón), rasuore (razuóre)
• x: ks
  • ex (eks), excellent (ekstsellént).

Capitul 13

Contenete - Capitul 12 - Capitul 13 - Capitul 14

Decitriesim capitul (13.esim capitul)

Mult persones lucta.

Ti-ci loc es dangerosi. On deve vider circum se.

Li stenografie es tre rapid, e altres ne posse leer it.

Nu Jonathan pensa que il es un prisonario. Quo far? Qualmen ear for? Il save que li Comto save que il es un prisonario. Dunc quande il vide Dracula, il es sempre calm. Quande Dracula questiona le: “Qualmen vu standa?” il di sempre “Yo standa bon, mersí. E vu?” e ili fa mult parladas. Ma quande Dracula ne es con le, Jonathan sercha e sercha qualmen ear for.

Jonathan pensa pri li cochero. Si Dracula vive sol, esque Dracula self ne esset li cochero? Si yes, esque Dracula posse far lupos ulular con su manu e con su voce?

Jonathan pensa pri su crucifixe. Il pensa: “It es strangi que yo ama ti crucifixe. In Anglia noi ne ama les, ma ci, yo ama it. Quande yo vide li crucifixe yo es calm. Li fémina qui dat me li crucifixe es vermen un bon fémina!”

Li nocte, Jonathan e Dracula havet un longissim parlada. Dracula parlat pri li historie de su land, e quande il parlat il esset tre excitat. Il prendet coses con su fort manus durant que il parlat, e Jonathan pensat que su manus es fortissim.

Dracula: “Noi Szekelys ha fat mult coses durant li historie de Rumania. Noi Szekelys es tre, tre fort.”

Jonathan: “Un quo? Un Sz…s…Szekely? Ah, un Szekely es un hungaro! Vu es hungar?”

Dracula: “No, li Szekelys ne es hungares! Noi es simil, ma diferent. Un Szekely es plu fort. Noi luctat contra Turkia. E noi luctat contra altri landes. Li sangue de Dracula, li sangue de un Szekely, es fortissim. Vu deve saver it.”

Un altri die Dracula questiona Jonathan pri altri coses. Il di: “Jonathan, yo save que vu auxilia me comprar mi dom in London. Vu auxilia me, e vu es mi auxiliator. Vi mi question: esque un person posse haver du auxiliatores, o tri o plu auxiliatores?”

Jonathan: “Yes, vu posse haver plu quam un auxiliator. Un auxiliator es possibil, du auxiliatores es possibil, e mult auxiliatores es possibil.”

Dracula: “Tre bon. E esque it es possibil far coses sin un auxiliator?”

Jonathan: “Yes, vu posse far vor coses sin un auxiliator, si vu vole. Vu es li rich mann e rich mannes have coses queles ili vole far self.”

Nu Dracula sta e di: “Jonathan, vu va viver con me durant un mensu (un annu es 12 mensus). Vu comprende?”

Jonathan pensa: “Oh, no! Sol con Dracula durant un mensu!” ma il es calm e di: “Un tre bon idé! Yo va esser felici viver ci por un mensu.” (por un mensu = durant un mensu)

Dracula: “Nam vu va esser ci por un mensu, vu deve scrir lettres a vor amicos. Ci vu vide papere – ples scrir lettres a vor amicos.”

Jonathan save que Dracula va leer su lettres. Il have un idé: il va scrir un lettre a su chef Hawkins, e scrir solmen coses quam “Yo standa bon in li castelle de Dracula. Qualmen vu standa? A revidentie!”

Ma a Mina, su amata, il va scrir in stenografie. Un lettre scrit in stenografie es un lettre quel solmen persones qui ha aprendet li stenografie posse leer. Jonathan pensa que Dracula ne posse leer lettres in stenografie.

Dracula di: “Ples scrir solmen bon coses in vor lettres. Ne scri mal coses, vu comprende? Li persones in London ne deve pensar que hay mal coses ci in mi castelle.”

Jonathan: “Yo comprende. Yo va scrir solmen bon coses.”

Dracula exea li chambre, e Jonathan vide altri lettres queles Dracula scrit. Un lettre es por li cité Whitby in Anglia, li duesim por li cité de Varna in Bulgaria, li triesim por London, e li quaresim por Budapest….ma Dracula retorna, e Jonathan sede se.

Dracula: “Yo deve ear a un altri chambre. Yo have un cose a dir vos: ne dormi in un altri parte del castelle. Hay dangeres in altri partes del castelle; ili es dangerosi. Vu ne deve far dangerosi coses, e vu deve dormir solmen in vor chambre. Alor, si vu dormi in un altri parte del castelle...yo ne posse auxiliar vos!” E il fa un geste con su manus.

Jonathan comprende, e di que il comprende.

Grammatica

·or

Un ·or es li person quel fa li cose de un verbe. Un auxiliator es un person qui auxilia; un scritor es un person qui scri.

• verbes in -ar, -ir:
  • minus r (auxiliar → auxilia; scrir → scri)
  • plus t (auxilia → auxiliat; scri → scrit)
  • plus or (auxiliat → auxiliator; scrit → scritor)
• verbes in vocale + -er:
  • minus er (leer → le)
  • plus t (le → let)
  • plus or (let → letor)
• verbes in -der, -rer:
  • minus er (aprender → aprend)
  • → s (aprend → aprens)
  • plus or (aprens → aprensor)

• verbes in consonante + -er:
  • minus er (conducter → conduct)
  • plus or (conduct → conductor)

(Un vocale es a, e, i, o, u. Un consonante es li altris.)

Ti-ci es li regul de Wahl. On deve aprender it, nam mult paroles have it.

Vi un parol a venir: exploder (verbe in -der) → explos → explosion. Hay mult, mult paroles con li regul de Wahl.

·ario

prison → prison·ario (un person in un prison)

Un ·ario es un mann, un fémina, o altri. Li o in ·ario ne es por un mann.

Un person in un prison ne es un prison·ero: ·ero = un person qui labora. Ma ·ario es li essentie (ess·er → ess·ent·ie) de un person.

·t·o, ·t·a, ·t·e

Li parol amata es quam seque:

• amar → amat → amata
  • Li amata de Jonathan di que Jonathan es su amato. Jonathan di que ella es su amata.

·nt e ·t

Mult paroles usa ·nt e ·t plus ·o, ·e, ·a.

• Un amanto (am·ant·o): il ama.
• Un amanta (am·ant·a): ella ama.
• Un amato (am·at·o): il es amat.
• Un amata (am·at·a): ella es amat.

Altri simil paroles:

• Da me li scrite. (scri·t·e = li cose quel on ha scrit)

·abil, ·ibil

Si on posse far un cose: ·abil / ·ibil.

• verbes in -ar: ·abil
• verbes in -er: ·ibil
• verbes in -ir: ·ibil
  • Posser → possibil
  • Amar → amabil (un amabil person)
  • Leer → leibil

queles

• Li dom quel il videt
• Li domes queles il videt

Vocabularium

• amata
• calm
• dangere (danger·e)
• dangerosi (danger·osi)
• dunc
• les
• mensu
• parte: London es un parte de Anglia (ne omnicos in Anglia es London)
• prisonario
• qualmen vu standa?
• queles
• simil
• sin
• standar

Capitul 14

Contenete - Capitul 13 - Capitul 14 - Capitul 15

Deciquaresim capitul (14.esim capitul)

Ti-ci mann grimpa li monte.

Un valley es li loc quel ne es li monte.

On usa un clave por aperter un porta.

Jonathan intra su chambre, sede se sur li lette, e pensa. It es nocte, e il vide li lune. Li nocte hodíe es tre bell, e il vide éxter li fenestre. Il vide li montes, e li valleyes. Li coses es bell, e lor bellitá (bellitá es esser bell) fa le felici. Il pensa: “Yo es in un prison, yes, yo es un prisonario, ma quande yo vide li montes e li valleyes yo es felici." Poy il vide un strangi cose, e di: "Oh! Quo es to?”

Jonathan vide in bass, e il vide Dracula. “Haha! Anc Dracula vide éxter li fenestre de su chambre, quam yo! Esque il vole vider li lune tra li fenestre?” il pensa. “Ma...mi Deo! Quo il fa?”

Jonathan vide Dracula e su manus. Li manus de Dracula prende li mur, e il comensa grimpar a bass. Yes, fort mannes posse grimpar un mur, ma Dracula grimpa it con su cap in bass! Dracula vide in bass, grimpa li mur, e ea plu e plu lontan. Nu Jonathan ne posse vider li Comto Dracula.

“Mi Deo! Ti Dracula ne es un mann! Quo il es, alor?” il pensa.

Li proxim die Jonathan vide Dracula ancor un vez, e il vide Dracula grimpar li mur a bass. Jonathan save que il ha exeat li castelle, e save que il es sol: dunc il comensa serchar coses.

Jonathan sercha tra li castelle. Il videt omni portas: cludet e serrat, cludet e serrat, cludet e serrat. Omnicos cludet e serrat! Jonathan pensa que Dracula deve haver un clave, nam on serra e aperte portas con un clave. Jonathan trovat quelc micri portas cludet ma ne serrat, e tis il posset aperter sin un clave: il usa su manus por aperter les. Ma detra li micri portas esset nullcos. Pos to il videt un porta quel esset cludet, e semblat serrat, ma ne esset serrat – it esset solmen old! Il apertet it con li fortie de su manus, ne con un clave. Un nov loc a vider!

Quo es detra li porta? Detra li porta es mult chambres, con mult grand fenestres. Jonathan pensa que ti chambres es plu grand e plu bell, e que in antiqui témpores féminas devet har vivet in ili. Ci, Jonathan posse tre bon vider li lune. Il pensa pri li antiqui témpores in li castelle, quande féminas videt li sole e li lune tra li grand fenestres.

Durant un témpor Jonathan es felici, nam il ha trovat altri chambres e trova se (trova se = crede que il es) un poc plu líber (líber = ne esser un prisonario).

Jonathan memora to quo ha dit Dracula, que Jonathan ne deve dormir in un altri chambre. Jonathan memora it; il ne oblivia it (oblivia = ne memorar). Ma...Jonathan es felici in ti chambres e felici vider li lune, e il pensa que fórsan to quo Dracula ha dit ne es important. Il pensa pri esser líber, e pensa pri dormir in ti chambres u li coses es plu bell, u il posse pensar pri bon coses: féminas, bellitá, montes e valleyes...Jonathan clude su ocules e comensa dormir.

Grammatica

·itá

Bellitá es li cose esser bell. Bell coses have bellitá. Desbell coses ne have bellitá.

• itá con altri paroles
  • rapid → rapiditá
  • ver → veritá

substantive, adjective, verbe, adverbie

• Un substantive es un cose: mann, castelle, valley es substantives.
• Un adjective parla pri qualmen es un cose: un rapid mann, un bell castelle, un lontan valley
• Un verbe es to quo on fa: Dracula cludet li porta, Jonathan apertet it, Jonathan dormi in li chambre.
• Un adverbie parla pri qualmen on fa un verbe: Jonathan cludet li porta rapidmen, il strax dormit.

·ie

Fortie es li substantive de fort.

tis

Quande on parla pri du o plu coses, on di tis.

• ti → tis
• ti-ci → tis-ci
• ti-ta → tis-ta
  • Jonathan es felici in ti chambres → Jonathan es felici in tis.
  • Jonathan trovat quelc micri portas cludet ma ne serrat, e tis il posset aperter sin un clave: tis = ti portas.

Vocabularium

• antiqui
• aperter
• bellitá
• clave
• cluder
• deo (Deo)
• grimpar
• líber
• memorar
• obliviar
• proxim die: li die pos ti-ci die
• usar
• valley

Capitul 15

Contenete - Capitul 14 - Capitul 15 - Capitul 16

Deciquinesim capitul (15.esim capitul)

Un sac.

Ella ne es felici; ella time.

Dormiente, Jonathan aperte su ocules. Esque il ancor dormi? Il ne save. Ma il save, que il ne es sol. In li chambre trova se altri personas: tri féminas. Li tri féminas in li chambre vide Jonathan, e parla inter se. Du féminas have nigri capilles, e un fémina have aurin capilles. Ili es tre grand, e bellissim. Jonathan vide li triesim fémina e pensa: “Esque yo conosse ti fémina?” (conosser es saver qui es un person) Ellas es bell, ma Jonathan ne es felici; il time. Ma il vole que ellas besa le. Il pensa pri su amata Mina e ne es felici, nam il pensa que il vole besar un altri fémina. Ma it es ver…

Li tri féminas parla plu inter se. Poy ellas ride. Lor rise es tre bell; it es bellissim. Ma it es anc un tre mal rise, un rise tro fort por un person. Esque ellas es vermen persones?

Li unesim fémina di al triesim fémina: “Ea! Ea! Tu va esser li unesim. Noi va sequer te.”

Li duesim fémina di al triesim fémina: “Il es yun, e fort. Tu posse besar le, ma anc noi posse besar le, pro que il es yun e fort. Un fort mann posse besar omni nos.”

Li triesim fémina veni proxim Jonathan, e Jonathan aperte su ocules un poc. Il vole que li fémina besa le... "No! Pensa pri Mina!" Ma il vole it. Ma in li sam témpor il time la. Il vole besar la, e ne vole besar la, e il ne save quo far. Esque il conosse la? Esque il ha, un vez dormiente, videt la?

Li fémina veni plu e plu proxim, e nu su bocca es tre proxim al col de Jonathan. Il senti li dentes del fémina a su col.

Ma li proxim instante il senti un altri cose: Dracula ha venit! Li manu de Dracula prende li col del fémina e jetta la. Jonathan vide Dracula e time: il nequande (nequande = ne un vez) ha videt un tam fort Dracula. Li ocules de Dracula es quam flammes, e su visage es mem plu blanc. Nu il jetta li altri féminas contra li mur. Jonathan nu rememora li cochero contra li lupos, e li geste quel il hat fat con su manu. Li fortie in su manus! It es grandissim.

Dracula di: “Vu féminas, yo ha dit que vu ne posse prender le con vor manus! Ti mann es li mi!”

Li triesim fémina ride e di: “Vu save nullcos pri amore! (amore es li cose amar) Vu nequande ha amat!” E li tri féminas ride e ride. Li rise del tri féminas es, secun (secun = in li pensas de) Jonathan, quam li rise de demones.

Dracula vide Jonathan, e vide li féminas, e di: “Yes, yo posse amar. Anc yo have un historie. Vu ne save? Bon, quande yo ha fat to quo yo vole con ti mann, vu posse besar le. Ma ne hodíe! Il dormi, e yo deve avigilar le. Noi have coses a far.”

Un del féminas di: “Alor ho-nocte? (ho-nocte es li nocte de hodie) Quo noi manja ho-nocte? Yo vide ta un sac, alor, esque noi posse haver it?”

Dracula di nullcos, ma fa un signe con su cap. Li tri féminas, felici, prende li sac e aperte it. Jonathan crede que il audi un voce ex li sac. Mi Deo, esque hay un vivent person in li sac? pensa Jonathan. Ma nu li féminas e li sac es for, e Jonathan save nullcos plu. Omnicos es nigri e il ne save plu.

Grammatica

saver e conosser

• saver: yo save que il...
  • Esque tu save que Dracula posse grimpar a bass?
  • Yo save que li cité Bistritz es in Rumania.
• conosser: yo conosse le.
  • Esque tu conosse Dracula?
  • Yes, yo conosse li cité Bistritz. Yo save u it es.

rise

Rise = rider + regul de Wahl + e. Con ·e li verbe rider es li substantive rise·

• rider → rid → ris → ris·e

·ore

Quande on ama, on senti amore.

• am·ar → am·ore

On posse usar ·ore con altri paroles.

• yo frige → yo senti frigore
• yo cale → yo senti calore

ho-

Hodíe es li die de nu. Avan altri paroles on posse usar ho-.

• semane → ho-semane
• mensu → ho-mensu
• annu → ho-annu

On posse scrir ho-semane o hosemane, ho-mensu o homensu, ho-annu o hoannu. On posse anc scrir ho-die si on vole.

li mi

Ti mann es li mi = Ti es mi mann.

Con plu quam du, on usa li mis. On fa sam con li altri pronómines: li mis, li tuis, li sus, li nores, li vores, li lores.

pronómines

yo, me, mi

• Yo vide un mann, e li mann vide me. Il vide mi visage.

tu, te, tui

• Tu es un bonn person; yo ama te e tui bellitá.

il, le, su

• Yo save u il es, nam yo videt le; il esset con su amata.

ella, la, su

• Ella vade con me, e yo parlat con la.

it, it, su

• It es un interessant libre; yo ama it. Su idés es interessant.

noi, nos, nor

• Ples creder nos, pro que noi di li veritá. Nor idés es li veritá.

vu, vos, vor

• Yo videt vos in li cité. Quo vu fat ta? Esque vu esset sol, o con vor amicos?
  • Vu es: 1) du o plu persones, 2) un person qui ne es un amíco

ili, les, lor

• Pri li angleses in London: ili labora mult. Yo videt les labora mult. Lor cité es vermen tre grand.
  • Ili es du o plu persones. Ili posse esser du mannes, du féminas, un mann e un fémina, omnicos.

ellas, las, lor

• Ellas intrat li chambre, e Jonathan videt las. Jonathan amat lor capilles.
  • Ellas es solmen féminas. Ellas ne es tre usat, ma on posse usar it.

illos, los, lor

• Jonathan e li cochero intrat li coche; illos intrat it. Li persones in li altri coche videt los ex lorcoche.
  • Illos es solmen mannes. Illos ne es tre usat, ma on posse usar it.

ne·

Con li paroles qui, quo, quande, u, pro quo, on posse usar ne·:

• qui → nequi
• quo → nequo
• quande → nequande
• u → necú
• pro quo → neproquo (on di neproquo pos mersí)

Li ne· ne es accentuat:

• qui = nequí, ne néqui.
• quo = nequó, ne néquo.
• quande = nequánde, ne néquande
• u = necú
• neproquo = neproquó (it es "ne pro quo")

Vocabularium

• amore
• besar
• capilles
• col
• conosser
• dente
• far un signe
• instante: moment
• nequande
• ocul
• omni
• nequande
• rememorar
• sac
• secun
• sentir
• tam
• timer
• voce
• yun

Capitul 16

Contenete - Capitul 15 - Capitul 16 - Capitul 17

Decisixesim capitul (16.esim capitul)

Un mann in blanc vestimentes.

Un horloge por saver quel hora it es.

On scri lettres pos quel on posta les.

Jonathan avigila se in su lette. Il vide su vestimentes, e su horloge. Su vestimentes es un poc diferent. Anc su horloge es un poc diferent. Esque Dracula ha fat it? Jonathan questiona se esque il ha dormit, esque li féminas esset ver coses, o esque il hat videt las durant que il dormit.

Jonathan pensa: “Yo deve vider bon e vider ca Dracula ha fat li coses. It es mi deventie vider bon con mi ocules e saver qui fa quel coses.”

Ma nu il pensa: “Un moment. Mi jurnale? U es mi jurnale? Ah, tre bon – ci es mi jurnale.” Jonathan vide que su jurnale es in su vestimentes. Il pensa: “Alor, Dracula devet har nettat mi vestimentes tre rapidmen e exeat li chambre, nam il ne videt mi jurnale. It es vermen tre bon que il ne videt mi jurnale. Yo scri omnicos quel yo vide in mi jurnale. Si il hat videt it, il ne vell har esset calm!”

Jonathan vide su chambre denov, e il pensa pri li tri féminas. Pensante pri las, il nu pensa que su chambre es mult plu bon quam il hat pensat, pro que in it ne trova se li tri féminas. Benque il ne ama su chambre, it ne es tam dangerosi quam li altri chambres.

Ma pos du dies, Jonathan vole saver pri li chambre del féminas: il es curiosi (curiosi es voler saver). Ma ti vez il ea in li jorne. Il ea al porta e vole aperter it ma...no! It es cludet e serrat. To es diferent. Il save nu que li tri féminas ne ha esset un somnie (un somnie es li coses quel on vide quande on dormi).

Li proxim die, li Comto Dracula veni a Jonathan e comensa parlar. Il di: “Bon die, Jonathan! Yo have alquo (alquo = un cose) por vos. Yo vole que vu scri tri lettres.”

Jonathan: “Quel lettres? A qui? Quo yo deve scrir?”

Dracula: “In li unesim lettre, ples scrir talmen: « Yo ha fat presc omni coses por Dracula e yo va strax retornar. Pos quelc dies yo va forear.» ” (Presc es omnicos minus un poc)

Jonathan: “E li duesim lettre?”

Dracula: “In li duesim lettre, ples scrir talmen: « Yo va forear deman in li matine. Omnicos ci es fat. A revidentie. » ”

Jonathan pensa: “Oh, quam yo time!” Ma il ne monstra su timore (tim·er → tim·ore).

Jonathan: “E li triesim lettre?”

Dracula: “In li triesim lettre, ples scrir talmen: « Yo nu es éxter li castelle, e yo ha arivat a Bistritz. A revidentie! » ”

Jonathan ne vole scrir li lettres, ma il scri les. Il time Dracula e ne vole far Dracula saver su pensas. Ma il questiona: “In li triesim lettre yo va scrir que yo es in Bistritz. Ma yo nu ne es in Bistritz. Pro quo scrir it nu?”

Dracula: “Null problema. It es pro que li posta ci ne es facil a trovar. Yo va auxiliar vos por que vor amicos in London va posser haver les.”

Jonathan: “Yo comprende. E quel die yo deve scrir sur li lettres?”

Dracula: “Sur li unesim lettre ples scrir decidu (12) junio. Sur li duesim decinin (19) junio...e li triesim duantnin (29) junio.”

Durant que il scri li lettres Jonathan pensa: “Mi Deo! Nu yo save til quande yo va viver!”

Grammatica

esque, si, ca

Esque: un question.

• Esque yo deve scrir li lettre? Yo ne save esque yo deve scrir li lettre.

Si: fórsan yes, fórsan no

• Si li porta es cludet, yo save que li féminas ne es somnies. Yo vole saver si li féminas es somnies.

Ca: yes o no

• Yo vole saver ca li féminas es somnies.

Yo vole saver esque li féminas es somnies = Yo vole saver si li féminas es somnies = Yo vole saver ca li féminas es somnies (omni tri es bon).

tam quam

Inter plu quam e minu quam es tam quam.

• Mi dom es plu grand quam tui dom. (li mi es plu grand)
• Mi dom es tam grand quam tui dom. (li du domes es sam)
• Mi dom es minu grand quam tui dom. (li tui es plu grand)

talmen, qualmen

• Person A: Qualmen yo deve scrir? Person B: Talmen vu deve scrir.
• Person A: Qualmen vu ha fat it? Person B: Yo fat it talmen.

al·

Al· es simil a ne·.

• ne·: nullcos
• al·: un cose

qui → alqui (= un person) quo → alquo (= un cose) quande → alquande (= un vez) u → alcú (= un loc) un → alcun (= un cose o un person) Li al· ne es accentuat:

qui = alquí, ne álqui. quo = alquó, ne álquo. quande = alquánde, ne álquande u = alcú alcun = alcún

vestiment

Quande it es frigid, on deve vestir se con vestimentes.

• vesti·r → vesti·ment
  • Lupos ne usa vestimentes, e cavallos ne usa vestimentes; solmen persones have vestimentes.

Altri paroles usa ·ment:

• senti·r → senti·ment
• move·r → move·ment
• parla·r → parla·ment

Vocabularium

• ca
• curiosi
• deventie: deve·nt·ie
• facil: on posse far sin problema
• horloge
• monstrar
• posta
  • verbe: postar
• somnie
  • verbe: revar
• til
• vestiment

Capitul 17

Contenete - Capitul 16 - Capitul 17 - Capitul 18

Decisettesim capitul (17.esim capitul)

Un mann e un fémina qui curre.

Quelc ciganes in Germania in un ancian témpor.

Pos nin dies, Jonathan have un bon idé. Durant li nin dies, il havet null bon idés. Ma hodíe il vide que mult persones ha venit al castelle. Il vide persones queles nomina se li "Szgany", o ciganes. Ciganes es persones qui vive ne in un loc, ma mult locs; ciganes viagea e viagea, ili fa musica, e vive por li moment. Li ciganes ha venit al castelle, e plu tard ili va viver in un altri cité, in un altri land.

Dunc li idé de Jonathan es que fórsan li ciganes va aportar su lettres a London. Ili ne parla li sam lingue, ma il pensa que con signes del manu e micri paroles il va posser far les comprender...

Jonathan scri du lettres. Un es por Senior Hawkins, su chef, u il scri: « Yo standa bon in li castelle. Ples parlar con Mina. »

Li altri lettre es por Mina, quel il scri usante stenografie, nam Jonathan pensa que Dracula ne posse leer stenografie. Ta il scri plu mult coses: il scri que il vive ancor in li castelle ma ne vole plu viver in it, e que il es presc un prisonario.

Li lettres es scrit. Nu il vide li ciganes. Tra li porta il vide les e il di con grand voce: “É, mann! Veni ci! Mann! Yo have alquo por te!”

Li cigano veni. Il di alquo. Jonathan ne comprende it. Jonathan monstra su lettre in su manu e di: “Vi. Lettre. Lettre a London. Bon? London. Vi aure. Yo da aure. Bon? Lettre a London, aure a te. Bon?”

Li cigano fa un signe con su cap, e Jonathan da le li aure. Poy Jonathan curre a un altri chambre, e atende.

Pos quelc hores, Dracula veni.

“Bon die!” di Dracula.

“Ah, bon die!” di Jonathan. “Qualmen vu standa?”

Dracula: “Ah Jonathan, ínfelicimen yo ne standa bon. Vi – yo have ci du lettres. Li unesim es scrit de vos, por mi amico Peter Hawkins. It es un bon lettre, tre micri. Li altri…es un malissim cose! Ci es scrit mult mal coses! Ma qui ha scrit it? Yo ne save, Jonathan. It ne esset vu qui scrit it, cert? (cert es ver) Bon! Ti lettre ne importa por nos. (it ne importa por nos = noi standa bon sin it) Yo nu jetta it in li foy.” e Dracula jetta li lettre in li foy. Li lettre deveni nigri, flammes es sur li lettre, e li lettre deveni foy. Nu ne hay li lettre.

Dracula di: “Quam dit, li lettre a Hawkins es bon, e yo va auxiliar vos. It va ear a London.” Dracula exea li chambre. Jonathan audi li son de un clave.

Jonathan leva se (leva se ↔ sede se) e vole aperter li porta...ma it es cludet, e serrat con clave.

Pos un o du hores, li Comto veni denov. Il di a Jonathan: “Mi amico! Vu ja dormi! To es bon, yo vole que vu dormi bon. Ples ear a vor chambre e dormir ta."

Jonathan ea a su chambre, e dormi. Un strangi cose: il ne somnia. Sin somnies, il dormi tre bon. It es un strangi cose que il dormit bon e ne somniat ti-ci nocte.

Grammatica

ín·

Quande on senti se bon, on es felici. Quande on senti se ne bon, on es ínfelici.

portar e aportar

Portar e aportar es simil, ma diferent.

• portar: on have it in li manu, o sur li córpor. On porta coses, vestimentes...
• aportar: on have it in li manu (o con se) por dar it in un altri loc. On posse aportar coses, anc persones.

devenir

Devenir: it nu es un diferent cose

• It esset jorne, ma pos du hores it devenit nocte. (It ne esset nocte, ma nu it es nocte)
• In li nocte, li castelle deveni frigid. (Quande li nocte veni, it es frigid)

é

Quande Jonathan parlat al mann il dit é!, e ne e, pro que il parlat fort. On posse usar li accentu por parlar plu fort.

• Person A: "Esque it es nocta?"
• Person B: "No, it ne es noctá, it es nocté."

Vocabularium

• aportar
• cert
• cigane
• currer
• devenir
• importar
• ínfelicimen
• levar

Parlada

Anc -men, -ul, ne prende li accentu.

• felici = felíci
• felicimen = felícimen, ne felicimén
• spegul = spégul, ne spegúl

Capitul 18

Contenete - Capitul 17 - Capitul 18 - Capitul 19

Deciottesim capitul (18.esim capitul)

Li persones time monstrus.

Un carre con un cavalle.

Anc ti-ci cose es un carre. Ma it ne have beson de un cavalle.

Joseph Wetter, John Wetter e Laura Wetter es li filies de Jessica Gray.

Jonathan senti colere.

Pos tri dies Jonathan pensat que il have beson de (haver beson de = deve haver) papere. Il pensa que si il vell haver papere, il vell posser scrir un lettre si altri persones vell venir al castelle. Il sercha su chambre, e li papere es...necú! Su paperes es for, anc su scrites. Il pensa: “Alor, u es mi altri vestimentes?”

Il sercha, ma su altri vestimentes es necú. Li vestiment quel il portat quande il venit al castelle es for. Il save que Dracula ha fat it; ma il ne posse questionar le.

Nu 17 dies in plu ha passat, e Jonathan save necos. Quo far, quo far? Il sede se sur li lette. Il audi un son, e vide: éxter li fenestre il vide altri persones; mult persones e ott cavalles! Il conosse li persones: ili es slovacos, pro que il save que slovacos sempre have un baston in li manu. Il conosse anc li vestimentes del slovacos. Il curre al porta tra quel il vole vider li slovacos, ma vé! Li porta es cludet e serrat. Yer li porta esset apert; pro quo hodíe it es cludet?

Jonathan cria (criar es parlar fortmen): “Vu, slovacos! Vi, yo es ci! Veni ci, ples venir ci!” Li slovacos fa gestes con li manus, ma ne veni.

Nu veni un del ciganes, qui parla al slovacos. Li slovacos ride, e ili ne vide Jonathan plu. Jonathan continua criar: “Yo es ci! Ples venir ci! Por li amore de Deo, ples venir ci!” Ma li slovacos ni vide, ni parla a Jonathan. (“ni parla, ni ride” es “ne ride e ne parla”)

Jonathan vide li carres queles li slovacos usa. Li carres es grandissim. In li carres es buxes; anc li buxes es grandissim. Li slovacos es tre fort, e ili have null problema mover li buxes in li castelle. Pos to, li cigane da li slovacos moné, e li slovacos ea for.

Pos to, nullcos nov por Jonathan durant sett dies.

Pos sett dies, pos un parlada con li Comto Dracula, Dracula ea a su chambre. Ma hodíe Dracula ha eat plu tost (tost ↔ tard). Jonathan ea al fenestre, e vide éxter li castelle. Il audi li sones del ciganes, e atende.

Il atende deci minutes (sixant minutes es un hor), duant minutes, triant minutes. Nu veni alquo ex li fenestre del Comto. Yes, it es li Comto self. Ma quo? Il porta li vestimentes de Jonathan! E il vide li sac quel li féminas hat possedet! (posseder = haver) Nu Jonathan save quo va far Dracula: il va ear al cité, e far li gente (gente = persones) pensar que il es Jonathan, e fórsan ear al posta con su lettres! E si il fa un mal cose, li gente va pensar que it es Jonathan qui hat fat li mal cose!

Jonathan senti colere. Il pensa pri qualmen il ha devenit prisonario, e que mem prisonarios in London posse parlar con li gente ma il, il ne posse parlar con nequi. Ma il have nullcos a far, e il atende, e...atende...quo es to apu li lune? Oh, it es micri, micrissim punctus apu e circum li lune. Li punctus apu li lune es movent, e il vide les...ili es tre bell. Nu Jonathan senti se calm. Il sede se e vide li lune e li micrissim punctus. Il senti se tre bon.

Quo? Il audi un son; li voce de canes. Li voce veni de bass, in li valley, quel Jonathan ne posse vider. Li voce deveni plu e plu grand. Jonathan continua vider li punctus apu li lune e di a se self: leva te! Leva te! Pro quo tu sede ancor? Ma il trova it tre desfacil...il ne save qualmen mover se. Li punctus deveni plu e plu mult, e comensa devenir...no! Jonathan leva se e curre. It esset li féminas. Ma Jonathan curre rapidmen, til su chambre.

Pos quelc hores Jonathan audi alquo in li chambre del Comto. It es li cri (cri → criar) de un person: ahh! Pos to il audi nequo. Quo it es? Il vole aperter li porta, ma it es cludet. Il ne save quo far, e il plora. Il plora quelc minutes, pos quel il audi un altri cri – it es li cri de un fémina. Ella vide Jonathan in li fenestre e cria: “Tu monstru (monstru = malissim person), u es mi filie?”

Jonathan pensa: “Yo ne es li monstru, it es Dracula!” Ma il ne save quo far, e li fémina cria denov: “Tu monstru, da me mi filie!”

In ti moment, Jonathan audi li voce del Comto. Pos to veni li voce de lupos, un grandissim ululada de lupos. Li lupos veni, e intra li castelle u sta li fémina. Pos un minute li fémina es mort, permanjat (permanjar = manjar tot) per li lupos. Jonathan pensa: “Yo ne posse sentir me trist por la, nam yo save que li cri in li chambre de Dracula esset su filie, e sin su filie it es plu bon que ella es mort. Quam malissim loc es li castelle.”

E Jonathan pensa denov: “Quo far? Quo yo posse far? Qualmen forear de ti malissim loc de nocte e timore?”

Grammatica

apert, apertet

Apert e apertet es simil, ma diferent.

• apert = it ne es cludet
• apertet = on ha apertet it (it esset cludet, ma ne es cludet)

beson, besonar

Yo have beson de alquo = Yo besona alquo:

• Yo have beson de manjar.
• Yo besona manjar.

ni

On posse usar ni sin ne, si on vole. It es un fort ne.

• Yo parla ni german, ni slovac. (= Yo vermen ne parla les)
• Yo ne vole intrar li castelle, ni in li jorne, ni in li nocte. (= Yo vermen nequande vole intrar li castelle)

ne, ne

On posse usar un ne, o plu quam un ne.

• Yo save nullcos pri London. = Yo ne save nullcos pri London.
• Yo conosse nequi in li castelle. = Yo ne conosse nequi in li castelle.

·ant

Por 20, 30...til 90, on usa ·ant.

• duant, triant, quarant, quinant, sixant, settant, ottant, ninant...cent (100).

per·

On posse usar per· por dar un verbe un sentiment de 'omnicos'.

• manjar -> permanjar (manjar omnicos: nu hay nullcos a manjar)
• scrir -> perscrir (scrir omnicos: nu hay nullcos a scrir)

Vocabularium

• apu
• baston
• beson
• buxe
• carre
• colere
• cri
  • verbe: criar
• duant
• gente
• filie
• intrar
• minute
• monstru
• papere
• per
• permanjar
• tost
• triant

Capitul 19

Contenete - Capitul 18 - Capitul 19 - Capitul 20

Decininesim capitul (19.esim capitul)

Un scaliere con mult scalunes.

Un ancian capella.

Un old mann qui netta li suol.

Gris polve in li ciel.

Li proxim die, Jonathan pensa pri su lettres – il pensa que li unesim lettre deve har esset misset (misset = fat ear), e nu ea a London. Il time, pro que ti tri lettres esset fórsan li ultim (unesim ↔ ultim) lettres queles il va har scrit in su vive.

Jonathan pensa: quo far? Il pensa que il nequande hat videt li Comto durant li jorne, ne un vez. Alor, esque il dormi durant que li altres es vigil, e esque il es vigil durant que li altres dormi? Si il vell posser intrar li chambre del Comto, il vell posser trovar un bon cose a far. Fórsan il vell trovar qualmen exear li castelle. Ma li porta es sempre cludet, e serrat. Quam sempre.

Il pensa plu. Ma fórsan un grimpada? Si il grimpa li mur vers (vers = a) bass, fórsan il vell posser intrar li altri loc in li castelle tra li fenestre. Si li coses va mal...alor il va morir, ma in ti loc it es plu bon morir quam esser por sempre un prisonario. Il scri su idés in su jurnale a Mina, e peti (petir = dir o pensar “ples dar me!”) li auxilie de Deo. Jonathan exea del fenestre de su chambre, pensante: “A revidentie, Mina, a revidentie mi amica in London!”

Éxter li fenestre, Jonathan vide que li mur es ne tre desfacil. It anc ne es tre facil, ma ne ínpossibil. Il vide vers bass un vez, e comensa grimpar in bass vers li fenestre del Comto. Interessant cose: li grimpada esset plu facil quam il hat pensat, e il facilmen grimpat til li chambre. Jonathan esset tro excitat por timer.

Il intra li chambre de Comto Dracula, e vide circum se. Dracula ne es in it! In li chambre es oldissim coses: tables, stules, con mult polve. Vidente li tables e li stules, Jonathan save que Dracula nequande usat les. Il vide anc...aure! Li aure es tre old e veni de diferent landes e cités: Italia, Britannia, Austria, Hungaria, Grecia, e Turkia. Ma anc li aure have mult polve; dunc Dracula usat ni li tables e stules, ni li aure.

In un loc in li chambre il vide un grandissim porta. It ne es serrat, e Jonathan aperte it. Pos li porta es un scaliere. Il vide li scaliere, quel ea in bass. Quant scalunes have li scaliere? Durant que il ea in bass, il di: un scalun, du scalunes, tri scalunes...li scaliere have mult scalunes. Nu Jonathan es tre bass, e ne posse vider mult: ci il ne posse vider li sole.

Ci tre bass, Jonathan senti un tre mal odore. Quo es li odore? Durant que il ea avan, li odore deveni plu e plu mal. Denov il vide un altri porta; anc ti porta es grandissim. Il aperte it. Nu il vide u il es: in un ancian capella (un capella es un micri dom por petir li auxilie de Deo), ma il vide que ti capella ha esset usat por li córpores del mortes (un morte es un person qui es mort). Il vide li buxes queles li slovacos hat aportat (aportar = far ear a un altri loc) ci. Jonathan sercha por persones; il sercha e sercha, ma nequi es in li capella. Jonathan vole trovar alquo, e vide li tot suol (li suol es li cose sur quel on vade) e omni buxes. Il vide un buxe, du buxes, tri buxes...in tot quinant buxes. Ma quo es to in un del buxes?

Grammatica

altri, altre; omni, omnes

Altri sta avan un altri parol:

• Li altri persones.
• Un altri cose pri quel parlar.

Ma altre ne besona un altri parol: un altre es un person (on posse dir anc altro, altra)

Omni es quam altri: it sta avan un altri parol:

• Ne omni castelles es grand (= quelc castelles ne es grand)

Omnes = omni persones

• Bon die, omnes!
• Omnes ha exeat li castelle.

·un

·un es usat por un cose quel es un sol cose.

• scalun = scal·un

·iere

·iere es usat por un cose quel possede mult coses:

• scaliere = scal·iere (mult scalunes)

quant

Quant = questionar esque it es 1, 2, 3...

• Quant persones es in li chambre? -> Quin persones

Ex quant + itá veni li parol quantitá.

morte

Con adjectives, on posse usar ·e, ·o, ·a por persones.

• Il es mort: il es un morto.
• Il es vivent: il es un vivento.
• Oblivia li mortes! Noi viventes deve currer!

tot e omni

Tot e omni es simil, ma diferent.

• Jonathan serchat su tot chambre (= il save to quo es in su chambre), ma ne li tot castelle.
• Si Jonathan trova omni loc in li castelle, il va conosser li tot castelle.
• Dracula dormit li tot jorne. (= quande li sol esset alt, il dormit)
• Dracula dormi omni jorne. (= si it es jorne, Dracula es dormient)
• Jonathan videt li tot suol e omni buxes. (= ne hay un parte del suol quel il ne videt + il videt buxe 1, buxe 2, buxe 3... omni buxes)

Vocabularium

• altres
• capella
• córpor
• misser
• morir: devenir mort
• odore
• petir
• polve
• quant
• scaliere
• scalun
• sempre: omni témpor
• suol
• stul
• tot
• tro
• ultim
• vers

Capitul 20

Contenete - Capitul 19 - Capitul 20 - Capitul 21

Duantesim capitul (20.esim capitul)

Un biblioteca have mult libres.

Ante que on misse un lettre, it deve esser in un coverte.

Li vestimentes de ti-ci mann es rubi.

Jonathan vole marchar usante su pedes.

In un del buxes il vide li Comto! Jonathan vide le; il sembla esser mort o dormient. Li ocules es apert, ma li Comto vide nullcos. Li bocca del Comto es rubi, quam sempre. Ma il ne move se, quam un morto. Jonathan vide li Comto de tre proxim ma il vide nullcos vivent. Apu li buxe es un coverte. Jonathan vide li ocules denov e vide que ili sembla odiar (amar ↔ odiar) li vive, e omni coses. Jonathan senti terrore (terrore es mult timore) e curre ex li capella.

Pos tri dies it es li 28 junio. Deman es li die del ultim lettre de Jonathan (il scrit 29 junio sur li ultim lettre). De su chambre, Jonathan vide li Comto exear li fenestre in li vestimentes de Jonathan. Jonathan save que ancor hodíe li Comto va esser in li cité por que li citeanes mey (mey = il vole que) pensar que il es Jonathan. Vidente li Comto grimpant li mur, Jonathan vole haver un pistol, ma il have nullcos. E Jonathan nu pensa que fórsan mem con un pistol il ne vell posser far nullcos contra un monstru tam fort quam li Comto.

Li proxim die, 29 junio, li Comto avigila Jonathan.

Dracula di: “Deman, mi amico, vu va retornar a vor land. Yo ne save quo vu va far in Anglia. Ma vor lettre ha esset misset. Deman, yo ne va esser ci. Deman va venir li ciganos, e li slovacos, nam ili have labor a far in mi castelle. Pos to li ciganos e li slovacos va exear li castelle, e vor coche va arivar. Vu va ear al passe u un altri coche va atender vos por ear de Bukovina a Bistritz. Ma yo espera vider vos un poc plu che mi castelle ante deman. Noi es amicos, ne ver?”

Jonathan vole dir li veritá, e di it: “Pro quo yo ne posse departer ho-nocte?”

Dracula: “Vu save, mi cocheros e cavalles es for. Ho-nocte es ínpossibil.”

Jonathan: “Ma yo va usar mi pedes. Yo ama marchar (marchar es vader a pedes). Yo vole strax ear a pedes.”

Dracula subride. (subride es plu micri quam ride – on subride solmen con li bocca, ne li voce)

Dracula di: “E vor bagage?”

Jonathan: “Yo ne besona it. Yo posse dar moné plu tard por misser it a London.”

Dracula leva se, e sta. Nu il sembla un bon mann, un bon senior del castelle. Ma Jonathan save que il pensa altricos.

“Vu anglesos es vermen interessant! Tre bon, mi yun amico. Yo es trist que vu departe, ma contra to yo posse far nequo! On mey ear. Ples venir!”

Ili comensa ear vers li porta del castelle. Dracula di: “Audi? Quo es to?”

Éxter li castelle Jonathan audi li son de mult lupos, un grandissim ululada. Esque li ululada comensat con un geste del manu de Dracula? Jonathan senti horrore. Ma Dracula continua ear vers li porta. Dracula comensa aperter li porta, quel ne es serrat. Ma éxter li porta es li lupos!

Durant que Dracula comensa aperter li porta, li ululada del lupos deveni plu e plu grand, e nu il posse vider li lupos. Si Dracula aperte li porta plu, li lupos va permanjar le!

Plorante, Jonathan cria: “Ples cluder li porta! Yo va atender til deman. Ples cluder it!”

Dracula clude li porta in un instant con su fortissim manu, e il serra it. Li lupos ne ulula plu. In silentie ili retorna al biblioteca (un biblioteca es un grand loc con multissim libres), e pos quelc minutes Jonathan retorna a su chambre.

Jonathan pensa pri dormir, ma il audi quelc litt (litt = micri) voces. Un ex ili es li voce del Comto.

Li Comto di: “Retorna, retorna, vu! Vor témpor es deman. Atende! Ho-nocte es li mi.” Jonathan audi rides, e il senti colere. Il sta e aperte li porta rapidmen e vide li tri féminas. Ellas ride plu, e curre for.

Jonathan retorna a su chambre e pensa: deman? Esque omnicos va finir deman? Mey li Senior (li Senior = Deo) auxiliar me, e tis queles yo ama!

Grammatica

mey

mey + verbe in -ar, -er, -ir. Mey es simil a 'dever' ma diferent.

• Tis qui vole intrar li castelle mey intrar it. (= Si tu vole intrar it, alor ples intrar it)
• Dracula di Jonathan que il mey scrir tri lettres. (= Il dit Jonathan que il deve scrir tri lettres)
• Mey vu esser felici! (= Yo espera que tu va esser felici!)

ride, rise

Li verbe sin -r posse esser usat quam un substantive.

• rider -> yo ride -> un ride

Un ride es rider un vez. Sammen, si on frappa al porta, on audi un frappa.

Rise es un poc diferent. Un rise es li cose rider, e it veni usante li regul de Wahl (rider -> rid -> ris -> rise).

• Ella have un bell rise. (= Quande ella ride, it es bell)
• Yo audit un ride. (= un vez alqui ridet, e yo audit it)

micri e litt

Micri ↔ grand. Litt: micri, ma fórsan un poc bell.

• Un micri borgo: un borgo con ne mult persones.
• Un litt borgo: un borgo con ne mult persones, e fórsan un poc bell. On pensa pri un litt borgo in Francia, Germania proxim al forest...

che

Che = in, a. On usa che por li dom de un amico, o un loc por comprar.

• Ples venir che me. = Ples venir a mi dom.

Vocabularium

• biblioteca
• coverte
• litt
• marchar
• mey
• odiar
• pede
• pistol
  • substantive: odie
• rubi
• subrider
• terrore

Capitul 21

Contenete - Capitul 20 - Capitul 21 - Capitul 22

Duantunesim capitul (21.esim capitul)

Jonathan pensa que il posse morir, e prega a Deo.

Jonathan batte li visage de Dracula con un palle.

Li pelle de un person.

Jonathan dormi til li matine. Il pensa li matine pri Deo, e su vive, e que fórsan hodíe il va morir. Il prega a Deo (pregar a Deo = parlar con Deo), e di til se self: “Si yo va morir hodíe, yo va morir. Yo es pret.” (pret = il ha fat to quo il have beson por un cose, e nu posse far it)

Jonathan audi li voce del gallino éxter li castelle, e il save que il posse exear, nam it es li matine e Dracula dormi. Il retorna al loc u, li nocte passat (li nocte passat = li nocte de yer), il hat videt li Comto aperter li porta. Il vole aperter it ma...it es serrat! No!! U es li clave?

Jonathan pensa: Dracula have li clave, e por trovar li clave, il va besonar grimpar li mur. E fórsan il va morir al manus del Comto. Ma Jonathan pensa que it es plu bon morir hodíe quam deman. Quam li altri die in li passate, il exea tra li fenestre, il grimpa li mur a bass, e intra li chambre del Comto. Nullcos es in li chambre, just quam li altri die. (just = sam, 100%) Il vide li aurallia (aur·allia: aurallia es mult aure ci e ta) e li polvallia; omnicos es sam. Il save u va esser li Comto: in bass, pos li mult scalunes del scaliere, in li capella.

Nu Jonathan es in li capella, e il vide li buxe. Li buxe have un coverte, ma li coverte ancor ne es serrat. Il save que li clave va esser sur li córpor del Comto, e il move li coverte. Ta il vide li Comto...ma il sembla diferent! Li Comto quel il conosse es tre, tre old; ma ti Comto ne es tam old! Nu su capilles ne es blanc, ma gris, e su pelle, un vez blanc, nu es un poc rubi. E li bocca del Comto es rubissim. Pro quo? Pro que sur li bocca trova se mult sangue. Quant sangue il ha trincat? il pensa. Il sercha li córpor, sercha e sercha, ma ne posse trovar li clave.

Li Comto sembla rider, e Jonathan senti colere. Ti monstru va ear a London e ta il va trincar li sangue de omnes? E ti monstru va crear altri monstrus, e talmen London va haver mult monstrus qui trinca sangue! Jonathan vide circum le e vide un palle. Il prende li palle, e batte li Comto. Ma just ante que il battet le, li visage del Comto vide Jonathan e Jonathan solmen batte le un poc, sur li fronte, pro que li cap movet se. Jonathan nu senti plu colere, e plu timore.

Jonathan pensa. Quo far? Il ne save. Ma nu il audi voces: it es li ciganos, qui canta. Il audi anc li voces del slovacos. Li ciganos e li slovacos veni plu e plu proxim, e Jonathan curre. Il passa li scaliere, e intra li chambre del Comto con li aurallia e li polvallia. Il pensa nu que quande va venir li ciganos e li slovacos, il va currer éxter quande ili va aperter li porta. Ma il audi li son ex un altri loc, e nu il save que li ciganos e li slovacos ha intrat li castelle tra un altri porta, ne tra li porta ci. Il curre vers li son, ma un rapid vente clude li porte, e nu it es cludet. Il ha devenit denov un prisonario.

Il scri rapidmen in su jurnale, pro que fórsan hodíe il va morir e il vole que Mina va leer su jurnale e save pri le. Il audi li son del buxes, e del covertes; li ciganos e li slovacos clude li buxes e move les. Pos to li sones deveni plu e plu micri, e il save que li ciganos e li slovacos nu exea li castelle, con li Comto in li buxe.

Silentie. Jonathan es sol in li castelle con li tri féminas. Il pensa pri Mina, qui es un fémina, e pri li tri féminas del castelle, e il trova it strangi que omnes es féminas ma solmen Mina es un ver fémina; li altri tri féminas es demones.

“Bon,” pensa Jonathan, “yo va prender li aure e grimpar li mur. E si yo mori, yo va morir quam un mann, ne quam un prisonario. E si yo posse grimpar li mur, yo va trovar un tren, e retornar a London. Quam yo odia ti land, u li diábol (diábol = li max grand demon de omni demones) e su filies marcha! E si yo va morir, yo va incontrar Deo, qui es plu bon quam ti monstrus. Si yo va morir, yo va dormir in bass apu li mur, quam un mann. A revidentie, omnes! Mina!”

E il comensa grimpar li mur.

Grammatica

allia

Un ·allia es mult coses, ci e ta e sin bellitá.

• Si on jette un papere sur li suol, e jetta plu papere denov e denov, it es un paperallia.

just

Just es usat por quelc coses.

• Sam: Dracula dormi durant li jorne, just quam li altri dies.
• Ante ne mult témpor: Yo ja just scrit li lettre.
• Ver, rect: Yo crede que vor idé es just.

Vocabularium

• batter
• cantar
• crear
• diábol
• fronte
• incontrar
• just
• palle
• passat
• pregar
• pret

Capitul 22

Contenete - Capitul 21 - Capitul 22 - Capitul 23

Duantduesim capitul (22.esim capitul)

Esque tu vole audir un secrete?

Un marita con su marito.

Lettre de Mina Murray a Lucy Westenra.
Ninesim (9) may.

Car Lucy, (car = yo ama te)

“Yo ne ha scrit te durant mult témpor, pro que yo have mult coses a far. Tu save que yo labora in un scol. Yo vole vider te denov, e far interessant coses con te. Tu save que nu yo posse leer e comprender li stenografie? Nu yo es li amata de Jonathan, ma plu tard yo va esser li marita de il (marita = amata durant li vive), e con li stenografie yo va posser scrir li coses queles il parla, por que il ne mey dever scrir les self. Yo vole auxiliar le in su labor, por que il mey devenir plu e plu important in li firma e talmen noi va esser plu felici. It es bon auxiliar su marito.

Yo have un nova (nova = un nov cose a dir) por te. Un lettre ha venit de Jonathan ex Transylvania. It esset un tre litt lettre. Il scrit que il standa bon, e que il va retornar pos un semane. Nullcos plu. It es un bon cose viagear e vider altri landes, e parlar con li gente in diferent locs, ne ver? Jonathan deve esser tam felici nu in un altri land. Esque yo va viagear con Jonathan quam marita un die?

Tui,
MINA.

P.S. (P.S. = pos-scrite) Esque tu have novas? Yo ha audit que anc tu have un amato, un grand bell amato? Di me pri le.

Lettre, Lucy Westenra a Mina Murray.
17, Via Chatham,
Mercurdí.

Carissim Mina,

Tu save que yo scri te mult. Ma yo ne have mult novas a dir te. Yo have nullcos interessant. Li mann pri quel tu parla es Senior Holmwood, yo crede. Il parla con mi matre tre mult, e il es inteligent.

Il parlat pri un altri interessant mann, qui have duantnin annus, e es doctor. Il possede un asil por lunaticos! To es un tre bon cose por un mann tam yun. Ti yun doctor es sempre calm; il pensa ante que il parla. Quande il vide te, tu save que il save just to quo tu pensa.

Quande il vide me, yo save que il vole saver pri quo yo pensa, ma yo pensa que il ne save. Saver mi pensas ne es facil, yo crede. Li doctor di que it vell esser interessant parlar con me plu mult, nam il vole saver quo yo pensa e talmen comprender me.

Mina, yo parla con Arthur omnidie. Mina, yo vole dir te: yes, yo ama ti Arthur Holmwood! Yo crede que il ama me, ma il ne ha dit it apertmen. Ma Mina, yo ama le; yo ama le! Ah, scriente ti paroles yo senti me bon. Yo vole scrir e dir omnicos, e dir te plu pri le. Ma yo deve cessar. (cessar = ne plu far) Bon nocte. Di bon coses pri me in tui pregas, e ples pregar que yo mey esser felici.

LUCY.

P.S. Yo ne besona dir te que li cose quel yo ha scrit es un secrete (secrete = un nova pri quel on ne posse parlar), ne ver? Bon nocte denov. L.

Grammatica

pro quo, pro que, por que

• pro quo = ?
  • Pro quo Jonathan scrit un tam micri lettre a Mina?
• pro que = li rason
  • Jonathan scrit it pro que il save que Dracula posse leer it.
• por que = quo on vole far
  • Jonathan scrit un micri lettre por que Dracula ne mey sentir colere.

Paroles quam mey e va es mult videt pos por que, nam por que parla pri li coses queles on vole, o li coses a venir.

Li dies del semane

Li sett dies del semane es:

• lunedí, mardí, mercurdí, jovedí, venerdí, saturdí, soledí.

Li mensus del annu

Li decidu mensus del annu es:

• januar, februar, marte, april, may, junio, julí, august, septembre, octobre, novembre, decembre.

haver X annus

Haver 30 annus = esser old de 30 annus.

secrete

Secrete es un substantive, creat de secret (adjective) + ·e. Mult paroles es tal. Mem substantive e adjective es substantiv·e e adjectiv·e.

Vocabularium

• car
• cessar
• scol
• marita
  • verbe: maritar
• mercurdí
• nova
• secrete

Capitul 23

Contenete - Capitul 22 - Capitul 23 - Capitul 24

Duanttriesim capitul (23.esim capitul)

Li tempe es tre frisc.

Li lácrime de un fémina.

Li du persones marita se, e lor maritage comensa.

Lettre, Lucy Westenra a Mina Murray.
Duantquaresim (24) May.

Carissim Mina,

Mersí, mersí pro tui bon lettre. It esset tam bon posser dir te li veritá.

Tu save, yo have duant annus, e til nu un mann nequande ha volet maritar me. Ma hodíe – pensa pri it – tri mannes ha dit que ili vole maritar se con me! Anc to es un secrete – ples dir it solmen a Jonathan. Tu posse dir omnicos a Jonathan, just quam yo posse dir omnicos a Arthur. Maritos e maritas deve sempre dir li veritá, ne ver? Yo va dir te pri li tri mannes.

Senior Unesim: tu save pri qui yo parla, li Doctor Seward? Yo scrit pri le in mi altri lettre. Il es li mann quel possede un asil por lunaticos e il es tre bell. Il sedet se apu me e semblat tre nervosi (nervosi = ne saver quo far e pri quo parlar). Il dit me que il trovat me car, e amabil, e important. Il volet dir que sin me il vell esser un ínfelici mann, ma just tande (tande = a ti témpor) yo plorat, e il cessat. Il questionat me ca yo vell posser amar le plu tard, e yo movet mi cap, diente no. Tande yo dit le que yo amat un altri mann. Il levat se, e prendet mi manus, e dit que il esperat que yo mey esser felici, e que il vell esser mi amico. Mina, anc yo es trist: yo odia dever dir no a un tam bon mann. Yo deve cessar ci por un moment.

Vésper.

Arthur ha just exeat, e yo posse scrir pri Senior Duesim. Il es un tre bon mann, qui veni de Texas in America. Il es tam yun e frisc que it es desfacil creder que il ha videt tam mult locs e países (país = land). Su nómine es Senior Morris, e il have tam mult histories! Arthur nequande have histories, ma Senior Morris yes. Il parla quam un ver americano, e to es interessant! Yo ne comprende li tot coses queles il di, e li anglés de America fat me mult rider.

Poy il petit me maritar le, diente alquo tre american quam “yo vole que noi mey esser quam du cavalles del sam coche” e yo ridet. Ma il esset seriosi, e pos to il parlat plu seriosimen, diente que il vermen volet maritar se con me. Il dit tam bon coses, e yo videt que il in veritá es un tre seriosi mann. Yo dit le que yo vell posser amar le si yo esset líber, ma que yo ne havet li libertá maritar le. Tande il levat se e dit:

“Car Lucy, yo save que tu es un bon fémina. Di me, esque tu ama un altri mann? Si yes, yo va cessar li parlada pri maritage (maritage = esser maritat) e yo va esser un bon amico.”

Mina, pro quo mannes es tam bon? Pro quo on ne posse maritar se con tri mannes? Ma yo ne deve dir tal strangi coses...

Plorante yo dit le: “Yes, hay alqui quel yo ama, ma il ancor ne ha dit me que il ama me.”

Il dit: “Tu es un bon puella (puella = un litt fémina), yo save. Ples ne plorar. Yo va standar bon. Si li altri mann ne save quam felici il es con te...alor yo va haver alquo a dir le! Tre bon, yo va marchar éxter e pensar un poc. Esque tu posse besar me solmen un vez? It va auxiliar me sentir me bon quande yo va esser trist.”

Tande yo besat le un vez. Il videt me e dit: “Tu ha besat me, litt puella, e noi va esser amicos. Mersí pro har dit me li veritá. A revidentie.” Il exeat li chambre sin plorada, sin lácrimes (lácrime = aqua de plorada), ma yo...yo esset tot plorada e lácrimes. Pro quo un tam bon mann deve esser ínfelici? Si yo vell esser líber yo vell posser far le felici ma...yo ne vole esser líber.

Vor amant
LUCY.

P.S. Oh, pri Senior Triesim – tu save pri qui yo parla? Un moment il intrat mi chambre, e pos un moment il besat me e omnicos esset bon. Omnicos eat tam rapid! Yo es nu tre felici, e yo deve mersiar Deo pro har dat me un tam bon amato, marito, e amíco.

Grammatica

tande

Just quam tam e quam, noi have tande e quande.

• Jonathan esset in li castelle de Dracula. Tande, il auxiliat Dracula comprar domes in London.
• Quande Bram Stoker scrit li libre Dracula? Tande, in 1897.

voler dir

Voler dir have du usadas.

• voler dir: yo vole dir (yo vole parlar)
• Ma plu mult voler dir es usat talmen:
  • Person A: Quo vole dir li parol "doctor"?
  • Person B: "Doctor" vole dir un person qui auxilia persones qui ne senti se bon.

historie

Ci noi vide que historie have du usadas.

• Li coses del passate: Li historie de Germania in 1750...
• Un nova a dir: Ples seder te si tu vole audir pri mi viage, nam it es un long historie.

maritar, maritar se con

Por parlar pri devenir li marito o marita de alqui, on posse dir maritar, anc maritar se con. Li du es presc sam, ma maritar se con es plu proxim a "devenir maritat".

·an

On usa ·an por crear adjectives.

• America → american
  • ex american: american·e, american·o, american·a
• moment → momentan
• país → paisan, paisane

país e land

País e land es simil, ma diferent.

• Anglia es un land, e Anglia es un país. Ci ili es simil.
• Un land es anc li suol de un loc. Un land-carte monstra un loc sur papere.
• Un país es anc li locs queles ne es grand cités. Pro to un paisano (paisane, paisana) es un person qui vive éxter un cité. On have anc paisage, quel es li bon coses éxter li cité: li forest, li montes...

·age

Nu noi save que ·age es usat pos ne solmen verbes, ma anc substantives. ·age pos verbes e pos substantives es un poc diferent.

• pos verbes: li cose, loc, témpor...por un verb.
  • manjar → manjage; trincar → trincage; passar → passage; maritar → maritage
• pos substantives: un cose fat del substantive, mult de ti-ta substantive.
  • país → paisage

·osi

·osi crea adjectives, e posse voler dir "mult de": dangere → dangerosi

• Lucy plorat mult; su visage esset lacrimosi.

Vocabularium

• frisc: nov e nett
• lácrime
• nervosi
• país
• puella
• seriosi
• voler dir

Capitul 24

Contenete - Capitul 23 - Capitul 24 - Capitul 25

Duantquaresim capitul (24.esim capitul)

Nor bell munde.

"Noi vole trincar vin junt con te, e parlar pri mult coses."

Un soaré con vin.

Diarium (= jurnale) de Doctor Seward

25 may. – Hodíe ne posse manjar, ne posse reposar, do (do = dunc) diarium. Desde har audit li “no” de yer (desde yer = de yer til nu) yo senti nullcos, totmen nullcos. Yo senti que nullcos in li munde es important, e ne vole far nullcos. In ti témpores lu max important (lu max important = li max important cose) es laborar. Do yo labora. Yo videt li patientes in li asil (un patient es li person quel li doctor auxilia), pro que to es mi labor, e con it yo vell posser obliviar omnicos.

Un del patientes es tre interessant.

Ti patiente vide coses queles ne existe (exister = hay), e parla pri les li tot die. Yo questionat le pri ti coses, e questionat le mult. Yo vole saver pri li coses queles il vide, li coses queles ne existe. Si yo vell posser comprender le, it vell auxiliar me quam doctor. Vi li patiente:

R. M. Renfield. Quinantnin (59) annus. Bon personalitá, ma tre fort, quelc vezes tre excitat. Quande il es excitat, il di strangi coses. Forsan il es ne solmen inteligent ma anc dangerosi. Yes, dangerosi, ma il ne sembla pensar tre mult pri se self. To es, il es solmen dangerosi, ma ne fa mal coses por auxiliar se self. Il fa mal coses pro altri rasones.

Lettre, Quincey P. Morris a Hon. Arthur Holmwood.
25 may.

Bon amico Art,

Tu save que noi ha esset amicos durant un longissim témpor, e ha viageat junt (junt ↔ sol) in mult países. Deman yo va haver un soaré (soaré = mult amicos trincant e parlant) u un fémina va venir, anc nor amico Jack Seward. Noi vole trincar vin junt con te, e parlar pri mult coses. It va esser tre interessant si tu veni. Qualmen tu pensa?

Sempre tui,
QUINCEY P. MORRIS.

Telegramma (telegramma = un tre curt lettre) de Arthur Holmwood a Quincey P. Morris.

“Chascun vez yo va venir a tui soarés. Yo have interessantissim novas por vos.” “ART.”

Accentu

Ti-ci vez li capitul ne es long. Pro to noi va vider qualmen parlar e qualmen usar li accentu.

• Li max important regul: li accentu sta sur li vocale ante li ultim consonante.
  • rason = rasón (n es li ultim consonante)
  • altri = áltri (r es li ultim consanante)
  • cose = cóse (s es li ultim consonante)
  • sembla = sémbla (l es li ultim consonante)
  • salute = salúte (t es li ultim consonante)
• Si un parol es solmen un consonante e du vocales, li accentu sta sur li unesim vocale.
  • die = díe
  • deo = déo
• Li plurale (du o plu coses) ne fa li accentu diferent:
  • rasones = rasónes, ne rasonés
  • coses = cóses, ne cosés
  • dies = díes, ne diés
• bil, ic, im, ul, (i)um ne es accentuat.
  • amabil = amábil, ne amabíl
  • vocabularium = vocabulárium, ne vocabulariúm.
  • spegul = spégul, ne spegúl.
  • comic = cómic, ne comíc. Pro to, on scri amíco, pro que on di amíco e ne ámico...ma pro que on usa li parol mult, li accentu sur li i es de témpor a témpor obliviat e multes scri "amico".
• paroles ne-, al-, -cunc ne es accentuat.
  • nequo = nequó, ne néquo
  • alquo = alquó, ne álquo
  • quocunc = quócunc, ne quocúnc (noi va vider li paroles in -cunc plu tard)

Por altri paroles con accentus queles ne seque li unesim regul (régul, ne regúl!), on scri li accentu: cité, soaré, café, felicitá...

Grammatica

·arium

Un ·arium es mult coses, creat per inteligent persones por aprender, scrir, parlar pri it...

• vocabul (vocabul = parol) → vocabul·arium (mult paroles por aprender)
• aqua → aqu·arium (mult aqua por aprender)
• die → di·arium (un libre in quel on scri die pos die)

lu

lu = li cose quel es

• Lu important quande on viage es saver u es li tren.
• A: Quel es max bell? B: Lu max bell es certmen li castelle.

·al

On usa ·al por crear un adjective de un substantive.

• person → person·al (personal es li cose de un person, it es li cose de ti person.)

Plu noi videt li vocabul personalitá (person·al·itá), quel es li pensas, li self de un person. Un person con un bon personalitá di e fa bon coses, e un person con un mal personalitá di e fa mal coses.

• Altri paroles con ·al:
  • semanal (seman·e → seman·al): un vez li semane
  • essential (ess·er → ess·ent → ess·ent·ie → ess·ent·i·al)
  • mensual (un vez in li mensu)
  • manual (con li manu)

paroles in ·u

Paroles in ·u es diferent: quande ili usa ·al, ·an, e altris, li ·u es ta. In altri paroles (·a, ·e, ·o) li ultim vocale ne es ta.

• essentie → essenti·al (li e ne existe in essential)
• manu → manual (li u existe)
• grammatica → grammatical (ne grammatica·al, ma grammatic·al)
• punctu → punctual (li u existe)
• circumstantie (star circum = circumstar → circum·sta·nt·ie) → circumstantial (li e ne existe)
• annu → annual (li u existe)

chascun

Chascun es simil a omni, ma it parla plu pri li un.

• Chascun person portat nigri vestimentes. (Li un person ci, li un person ta, omni portat nigri vestimentes)

Vocabularium

• desde
• do
• exister
• lu
• munde
• patiente
• personalitá
• reposar
• soaré
• telegramma
• vin

Capitul 25

Contenete - Capitul 24 - Capitul 25 - Capitul 26

Duantquinesim capitul (25.esim capitul)

Li luces de un cité in li nocte.

Un eclesia.

Li eclesia de Whitby, u Mina es, con li tombes circum it.

Un rivere.

Un portu proxim al mare.

Jurnale de Mina Murray

25 julí. Whitby. – Yo incontrat Lucy al station (station = un loc por trenes) e ella esset tre bell. Ti loc es tre bon. It have un litt rivere e un valley, e li valley es tre verd. Li domes del ancian borgo es tot rubi, quam li domes de Nuremberg. Ci yo ha videt anc mult capellas e eclesias (un eclesia es un loc por pregar). On posse anc vider li portu, e li mare. Yo marcha tre mult ci, e sede e scri in mi jurnale. Apu me es tri old mannes qui parla; ili parla junt li tot die. Li portu es in bass. Quande li aqua es alt it es tre bell, ma quande li aqua es bass it es desbell.

Yo parlat con un old mann qui vive ci; il di que il have presc cent annus, e que il vivet durant li témpore de Waterloo, quel es mill ottcent deciquin (1815) – to es vermen tre old! Su nómine es Sr (Sr = senior) Swales. Yo questionat le pri li histories del mare, e li persones qui veni del portu al borgo. Il dit me que li histories es strangi, e que un bell fémina ne mey interessar se pri les. Il hat comensat racontar (racontar = parla longmen) quande il audit li horloge, quel battet six vezes. Il dit me: “It es six horas! Yo deve ear a hem. (hem = li dom de un person) Mi nepota (nepota es li filia de su filie) es in hem e atende me.

Il descendet (descender = ear in bass) li scalunes. In ci borgo hay mult scalieres, e chascun scaliere have mult scalunes. It fa li borgo tre bell.

1 august. – Ante un hor yo venit ci con Lucy, e noi parlat pri interessant coses con mi amico, li old mann, e su du amicos. Li tri es sempre junt. Li personalitá del old mann ne es tre bon; quande on di un cose il di: “Tu ne es corect! (corect = just; on di li veritá) It es yo qui es corect!” E quande on es silent, il di: “Vi, tu es silent – it es pro que tu save que yo es corect." Il sempre vole esser ti qui es corect.

Ma con Lucy it es un altri cose. Quande ella parla il di solmen: “Ah, vermen?” e ne parla pri qui es corect e qui es íncorect. Avan Lucy, li corectitá e li íncorectitá ne importa, pro que ella es tam bell. Li oldones (oldon = old person) ama la.

Yo fat Sr Swales denov parlar pri li histories del portu e del mare. Il dit: “Esque tu save quo es comic? Li tombes del eclesia.”

Yo: “Quo? Li tombes? Li locs sub li terre (terre = suol) u trova se li córpores del mortes?”

Sr Swales: “Yes, li tombes. Ili es comic. Esque tu save pro quo?”

Yo dit no, e il dit me pro quo li tombes es comic. Il dit: “Tu save, un tombe deve haver un córpor. Ne ver? Ma in ti loc, mult tombes ne have un córpor! Ili possede solmen li nómine, e null córpor. It es pro que noi es proxim al mare. Mult persones mori (morir = devenir mort) in li mare, e li córpor ne es trovat. Tande li gente scri li nómine sur un tombe e ficte (ficter = dir que un cose es ver ma saver que it ne es ver) que in li tombe trova se un córpor! Yo va monstrar te un ex ili.”

Il monstrat me un tombe u esset scrit:

Edward Spencelagh, mortat (mortar es far morir) de pirates.

E il dit me: “U es su córpor, crede tu? In li mare! Yo va monstrar te un altri.” E il monstrat me un altri tombe, e un altri. E il dit: “Quande Deo va venir a nor munde, il va parlar con un grand voce. E li mortes va levar se in response. (responder → response) Esque tu pensa que ti persones va venir a Whitby? No, pro que ili es in li mare! Pro quo un tombe, alor?”

Yo dit: “Por lor families, yo pensa.”

Sr Swales: “Ha! Ma nullcos ci es ver. Esque to es bon por lor families? E esque tu save que hay mult persones qui mortat se self?”

Lucy: “Quo? Yo sede in un loc u trova se persones qui ha mortat se? To es malissim.”

Sr Swales: “It ne es malissim, mi car puella, null problema. Vi, yo ha sedet ci durant duant annus e yo have null problemas con les! Oh, yo audi li horloge. Un bon die a vos, bon féminas!” E il foreat.

Pos to yo sedet con Lucy durant un témpor. Yo prendet li manu de Lucy e noi pensat pri Arthur e lor maritage. Yo esset trist, pro que yo ha audit nullcos pri Jonathan durant un tot mensu.

Li sam die.

Yo venit ci sol, nam yo es tre trist. Yo trovat null lettre por me de Jonathan. It es nin horas. Yo vide li luces del cité in li nocte, e omnicos es tre bell. Yo audi musica in li strades. U es Jonathan, e esque il pensa pri me? Yo vole que il mey esser ci.

Grammatica

·on

·on es usat por crear un person quel es tal.

• old → oldon

hem e dom

• Un dom es li cose: un castelle, un dom, un eclesie.
• Un hem es u on vive: "Yo es in hem."

Vocabularium

• eclesia
• descender
• ficter
• hem
• mare
• mill
• morir
• mortar
• nepot·a (·e, ·o)
• oldon
• pirate
• portu
• racontar
• rivere
• station
• tombe
• verd

Capitul 26

Contenete - Capitul 25 - Capitul 26 - Capitul 27

Duantsixesim capitul (26.esim capitul)

Un arané quel capte un mosca.

Ti-ci cose on macha con li dentes.

Li fingres del manu.

Un blanc plum.

Anc ti-ci cose es un plum...

pro que in li passate it esset un ver plum.

Diarium de Doctor Seward.

5 junio. – Li afere (= cose, problema) de Renfield deveni plu e plu interessant. Nu yo save plu: il es in fact (= in veritá) tre egoistic (= il pensa pri se self). Il have secretes, e il have su propri interesses. Il ama animales...ma ne in un bon maniere (in un bon maniere = con bon pensas). Nu il capte (capter = prender con li manu) moscas, mult moscas. Il nu have tam mult moscas que yo dit le que il ne deve capter plu. Yo pensat que il vell incolerar se, ma il dit solmen: “Esque vu posse dar me tri dies? Yo va far exear li moscas.” Yo dit: “Bon, tri dies.”

Yo deve continuar vider ti mann.

18 junio – Nu il ha captet aranés. Il fa li aranés manjar li moscas, e nu li moscas ne es mult.

1 julí – Nu su aranés es tro mult, e yo dit le que il deve far les forear. Il semblat trist, e yo dit: “Bon, quelc aranés alor, ne tot.”

Il semblat felici, e yo dat le tri dies. Tande un tre grand mosca intrat li chambre, e il captet it con su manu e manjat it. Yo dit le: “Quo? Tu ne mey manjar moscas. It ne es nett.” Ma il dit me: “No, manjar moscas es bon. Ti mosca esset tre fort, e quande yo manja it, it da me su fortie.”

Yo scrit pri to in mi jurnale, nam it es curiosi. (curiosi = strangi) Yo deve vider qualmen il fa forear su aranés. Anc il have un jurnale, in quel il scri sempre. In su jurnale trova se multissim númeres. Pro quo li númeres?

8 julí – Li idé in Renfield deveni plu e plu grand. Yo ne videt le durant quelc dies, e quande yo videt le denov, il havet un sparro. Il da li moscas e aranés al sparro, qui manja les.

19 julí – Nu il have plu e plu sparros, e su moscas e aranés es presc for. Quande il videt me, il curret e dit: “Doctor, ples, yo have alquo tre important! Ples dar me un catelle! (un catelle = un yun cat) Yo va dar it coses a manjar!”

Yo ha videt que su animales ha devenit plu e plu grand, e trovat it strangi. Yo questionat le: “Esque tu ne vole haver un cat, plu quam un catelle?"

Il respondet: “Oh yes, un cat! Yes, to es plu grand e mem plu bon! Esque yo posse haver un cat o un catelle?” Yo dit no con mi cap. Il semblat tre trist, e incolerat. Yo save que il have li possibilitá devenir mortatori. On va vider quo il va far, e tande yo va saver plu.

Vésper, 10 horas. – Yo videt le hodíe denov, e in li moment in quel il videt me il criat: “Ples, ples dar me un cat! Un cat vell tam auxiliar me; yo besona un!” Ma yo dit no, e il devenit trist e machat (machar = far les intrar li manu e mover li dentes) su fingres.

20 julí. – Hodie in li matine yo videt Renfield, qui semblat felici. Il cantat, e hat comensat capter moscas denov. Yo serchat ma ne posset vider li sparros. Yo questionat le u es li sparros, e il dit: “Oh, li sparros? For. Ili ha volat (volar = marchar in li ciel) for.” Ma yo videt quelc plumes in li chambre, e un poc sangue. Yo dit nullcos.

Matine 11 horas – Mi auxiliator in li asil me ha dit que Renfield es malad (malad = ne standa bon) e que mult plumes ha exeat de su bocca. Il dit me: “Doctor, yo crede que il ha permanjat li sparros!”

Vésper 11 horas – Yo dat Renfield alquo por far le dormir, e leet su jurnale. Yes, il es mortatori. Il vole manjar tam mult coses quam possibil, nam il crede que plu il manja les, plu il deveni fort. Yo es curiosi saver quo il volet far con li cat...il sempre fat li plu grand animale manjar lis plu micri. (li → lis) Ma yo ne posse far tal coses sin un bon rason.

Nu yo pensa denov pri Lucy. Oh Lucy, li mann con quel tu vive deve esser tam felici. Durant que yo have solmen mi labor. Yo ne deve incolerar me contra Lucy; ella es un bon fémina. Labor, labor! Ma quelc vezes yo pensa que mem mi amico Renfield have plu bon rasones por laborar quam yo.

Grammatica

plu, plu

Plu A, plu B = quande on fa mult A, on deveni mult B.

• Plu on aprende, plu on save (= si on aprende plu, on save plu)

Naturalmen on posse dir minu, minu, anc plu, minu e minu, plu.

• Minu on aprende, minu on save.
• Plu yo reposat in li lette, minu yo posset dormir. (Pos mult témpor in li lette nu on vermen ne posse dormir)

·ori

·ori crea un adjective quel vole dir "far quam". Un person qui morta es un mortator (morta·r -> morta·t·or, e con ·i on crea un adjective: mortatori.

·ist

Li ancian parol por yo esset ego. Con ·ist on crea un person que crede li cose: un egoist es un person qui crede in se self.

Con ·ist on posse anc crear persones qui labora por un cose: un librist es un person qui labora con libres.

·ic

·ic es simil a ·al: on usa it por crear adjectives. Un person qui pensa pri se self es egoist·ic.

• colere -> coler·ic (un person qui mult senti colere es coleric)

curiosi

Curiosi es usat con du manieres:

• Yo es curiosi = yo vole saver
• Un tam curiosi loc! = strangi

·ell·

• Un lupo -> un lup·ello (un litt lupo, un ne old lupo)
  • anc un catelle, un catello, un canella, un

On ne usa ·ell por persones.

lis

On posse usar lis si on besona, o vole, por far saver que on parla pri plu quam du coses.

• Jonathan ne vole scrir lis e. (Plu bon quam "scrir li es")

plum

Un plum es du coses.

• Li plum de un sparro
• Un plum con quel on scri

Vocabularium

• afere
• arané
• capter
• cat
  • catelle
• egoistic
• fingre
• incolerar se
• machar
• malad
• maniere
• mortator
• mortatori
• mosca
• plum
• sparro
• volar

Capitul 27

Contenete - Capitul 26 - Capitul 27 - Capitul 28

Duantsettesim capitul (27.esim capitul)

Un mann qui usa un falce.

Un patre con su filios e filia. U es li matre?

Un ángel qui lucta con un mann.

Un bote pescatori.

Jurnale de Mina Murry.

26 julí – Yo ne senti me calm. Ma scrir in mi jurnale fa me un poc plu calm. Yo es trist pri Lucy e pri Jonathan. Durant un tam long témpor Jonathan ha scrit nullcos, ma yer li car Senior Hawkins, li chef de Jonathan, misset un lettre de il a me. Ma li lettre es strangi: it di solmen “Yo nu es éxter li castelle, e yo ha arivat a Bistritz. A revidentie!”

Jonathan scri sempre multissim; un tam curt lettre ne es li maniere de Jonathan. E Lucy...ella standa bon, ma recentmen (recent = ante quelc dies) ella marcha durant que ella dormi. Yo decidet cluder li porta durant li nocte por que ella ne mey exear li chambre. Li matre de Lucy dit me que quam puella (quam puella = quande ella esset un puella) ella esset somnambulist (somnambulist = un person que marcha durant que ella dormi), e que mem su marito esset somnambulist! Li patre de Lucy sovente exeat li chambre e portat su vestimentes durant que il dormit! Quo li matre de Lucy pensat pri to, yo questiona me!

Recentmen li patre de Arthur Holmwood es un poc malad, e caus to (caus to = pro to) Arthur ancor ne ha venit. Yo save que Lucy vole vider le strax, e monstrar le li bellesse (bellesse = bellitá) de Whitby.

27 julí. – Null novas de Jonathan. Yo senti me anxiosi (anxiosi = ne calm) pri le, ma pro quo yo ne save. On deve scrir plu quam quelc paroles in un lettre! Lucy somnambula plu quam sempre. It es bon que li tempe (li tempe = it es frigid, calid, bon, mal, hay nubes...) ne es mal, nam altrimen ella vell har devenit malad. It es bon que Lucy ne es malad. Sr. Holmwood ha eat a un altri loc por vider su patre, nam su patre es tre malad. Lucy vole revider Sr. Holmwood ma ella es sempre bell. Nu su visage ne es blanc; it nu es plu rubi quam antey (antey = li témpor ante nu).

3 august. – Ancor un semane es passat, e null novas de Jonathan, ne mem a Sr. Hawkins. Oh, yo espera que il ne es malad. Il certmen vell har scrit si il hat posset. Yo vide su lettre, e yo es ínquiet (quiet = calm, silent). It es cert que su manu ha scrit it, ma it ne sembla un lettre de Jonathan. Lucy ne somnambulat li semane passat, ma it sembla que ella observa (observar = vider longmen) me sempre. Mem durant que ella dormi, ella observa me. Trovante li porta cludet, ella sercha li clave.

6 august. - Tri dies passat, e null novas. Yo odia atender. Si yo vell saver quo far...ma yo save nullcos. Yo deve pregar a Deo por posser atender. Lucy es excitat, ma bon. Li piscatores di que mal tempe va venir. Hodie es gris, e li sole es detra spess (= li sole ne posse intrar e exear it) nubes. Omnicos es gris; solmen li herbe es verd, e hodie li verde (verde = lu verd) sembla plu bell. Li mare move se plu e plu rapidmen. Yo vide nigri coses proxim al mare, queles sembla esser mannes qui marcha quam árbores. Li piscator-botes reveni nu, reveni rapidmen pro que li tempe es mal. Nu Sr. Swales veni vers me, il vole parlar….

Nu Sr Swales ha changeat se (il ha changeat se = il es diferent). Il dit me pardon: “Mi puella, yo peti vor pardon. Yo ha parlat pri li mortes e mal coses durant li semanes passat, ma yo ne esset seriosi (seriosi = on ne ride, ni subride), e yo ne volet dir mal coses. Quande yo va esser for de nor vive, yo vole que tu va rememorar me. Noi oldones es strangi, nam noi es old e proxim al morte, e yo volet mocar (mocar = dir ínseriosi coses) li morte un poc. Tu save, yo ne time li morte tre mult, solmen un poc, ma si yo vell posser continuar viver, yo ne vole morir. Ma mi témpor ha venit, yo senti li Grand Oldon qui have su falce pret. Un die li Ángel (ángel = auxiliator de Deo) de Morte va vocar me (vocar = usar su voce), e prender su falce. Oh, ne plora, carissima!”

Nam il videt me plorar.

“No,” il continuat, “li vive es nullcos plu quam atender to quo va venir, li altri cose quel va venir, li altri loc, tu save. Forsan ti altri cose es in li vente...yes, it have li odore del morte. Vide! Deo, lass me esser (lass me esser = yo mey esser) felici quande veni mi témpor!”

Il semblat pregar un poc. Poy il videt me e dit a revidentie, e dit un benedition (benedition = dir un bon cose, un prega) por me.

Pos to venit li observator del mare, con quel yo sovente parlat. Il dit me: “Vide li nave. (Un nave es un grand bote) It es russ; it veni de Russia. Pro quo it move se tam strangi? It sempre changea su movement (mover → movement) con li vente. Ante deman noi va audir plu pri it.”

Grammatica

·esse

·esse es simil a ·itá, ma diferent.

• bellitá: quam bell es li cose, person
• bellesse: li cose esser bell

On posse dir pri un person que su bellitá inter 1 e 10 punctus es 1, o 6, o 10; to es li bellitá. Ma por bellesse on possede o ne possede it.

verde

Quam on save, pos un adjective on posse usar ·e por crear un substantive: verd → li verde

·ion

Quande on fa un verbe, li cose far it o li cose fat de it es ·ion.

• ·ion usa li regul de Wahl:
  • benedir → benedi → benedit → benedition
  • possesser → possess → possession
  • comprender → comprend → comprens → comprension

lass

Quande on vole far un cose, on di "lass". It es sovente un amical maniere de dir un tal cose.

• Deo, lass me audir un benedition!
• Lass nos intrar li castelle!
• Lass nos manjar mult!

Vocabularium

• ángel
• antey
• anxiosi
• benedition
  • verbe: benedir
• bellesse
• bote
• caus
• changear
• falce
• lass
• matre
• movement
• mocar
• nave
• observar
• patre
• piscar
  • piscator
• quiet
• recent
• seriosi
• somnambular
  • somnambulist
• spess
• tempe
• verde
• vocar

Capitul 28

Contenete - Capitul 27 - Capitul 28 - Capitul 29

Duantottesim capitul (28.esim capitul)

Li tempe ne es bon; un storm ha venit. On vide li fúlmine in li nubes, e audi li tónnere.

It ne es facil vider tra li nebul.

Vi un micri bote sur li sand.

Sur un crucifixe, li manus de Jesus es ligat al cruce.

Un fantom sta avan li sedent mann.

Del gazette “THE DAILYGRAPH”, 8 AUGUST (gazete = omnidial novas sur papere)

De nor observator in Whitby.

Un grandissim e rapidissim storm (storm = tre mal tempe) ha venit ci in Whitby. It es august, e saturdí li tempe esset tre bon. Li naves Emma e Scarborough eat e venit, con mult persones viageant. Li tempe esset bonissim til li pos-midí. Pos to li persones qui parla circum li tombes del eclesia dit: “Vide li ciel!” u trovat se quelc strangi nubes. Tande li vente comensat, ma ne grandmen. Ta un old mann, un oldon qui hat observat li tempe durant plu quam quinant annus, dit usante fort paroles que un storm va venir.

Poy li sole devenit plu bass, e mult persones venit por vider it; it esset tre bell. Nu li nubes esset plu e plu mult, e plu spess, e hat nigrijat (nigrijar = devenir nigri). Mult naveros dit que lor naves va esser in li portu ti nocte, pro que li mare esset tro dangerosi.

Ye mi-nocte li vente cessat, cessat totmen. Li tempe esset tre calid. Presc omni nave esset in portu.

Li proxim matine li calmitá del tempe esset tro grand. Omnes trovat li calmitá ínnatural. Tande comensat li undes. On audit li voce de un can, e del mare venit un strangi son.

Tande sin novas comensat li storm – un moment it ne esset ta, li proxim moment it hat venit. Un unde venit, li sequent unde plu grand, li sequent unde mem plu grand. Li continualmen grandijant (grand-ija-nt) undes esset tre rapid e blanc. Altri undes battet li portu, e li vente ululat quam tónnere. Li vente esset tam fort que mem fort mannes apen posset (apen posset = yes ili posset, ma tre desfacilmen) marchar. Pos li nubes venit li nebul (nebul es un spess nube sur li terre), un nebul quel movet se con li maniere de fantomes – li fantomes del persones qui hat morit in li mare. Quelc vezes tra li nubes on videt li fúlmine e on audit plu tónnere.

Li persones fat to quo ili posset in li storm, ma ili ne posset far mult. In li mare on videt micri botes current vers li portu. Li persones videt chascun bote – un bote posset retornar al portu, e ili criat con felicitá, pos quel un altri bote ne posset, e ili plorat pro que on savet que li persones in li bote es mort.

Nu li gente videt li nave pri quel on hat parlat, li strangi nave. Li nave semblat in dangere – inter it e li portu trovat se un loc dangerosi por naves. Esque li nave va posser atinger (atinger = venir til) li portu? Li undes es tam grand. Li nave esset venient tam rapid. Ma in ti moment venit li nebul, e on ne posset vider li nave. Omnicos esset gris; on posset audir li nave, ma ne vider it. Poy li vente changeat se, e vi! Li nave! It venit de unde a unde, vers li portu, e atinget li portu. Salv! (salv = sin dangere, sin problemas)

Ma quo es to? Un mort córpor es ligat al nave. Li córpor move su cap sequente li movementes del nave. Qualmen it esset possibil que un nave hat atinget li portu con li auxilie de un morto? Li persones cria vidente li morto quel es ligat al nave.

Ma li nave eat mem plu. It continuat e continuat, nam it ancor esset eant rapidmen, e ne posset cessar. Con un grand son it atinget li plage, e nu trova se in li spess sand.

Grammatica

·ijar

On posse usar ·ijar pos un adjective por voler dir "devenir".

• nigrijar = devenir nigri
• grandijar = devenir grand
• oldijar = devenir old

apen

Apen = on posse far un cose, ma con mult desfacilitá. On ne besona ne con apen.

• Yer li tempe esset tam calid que yo apen posset dormir.

Vocabularium

• apen
• atinger
• fantom
• fúlmine
• grandijar
• ligar
• navero
• nebul
• nigrijar
• salv
• sand
• storm
• tónnere

Capitul 29

Contenete - Capitul 28 - Capitul 29 - Capitul 30

Duantninesim capitul (29.esim capitul)

Li cargo de un ancian nave.

Li buxes esset creat ex ligne.

Un capitano sur su nave.

Continuation del historie del nave in Whitby

In li moment in quel li nave atinget li plage e intrat li sand, un grandissim can venit ex li bass parte del nave e exeat li nave. It curret vers li eclesia, e curret for in li nocte.

Li observatores intrat li nave. Ili portat con se micri luces por vider. Un del observatores atinget li rote e subitmen (subit = rapid in un moment) su visage monstrat terrore. Yo, li scritor por li Dailygraph, curret rapidmen por vider quo it esset, ma li observatores ne lassat me intrar li nave. Ma poy yo trovat un del naveros, e il lassat me intrar, e yo videt li mann ligat al rote.

It esset un terribil (terr·er → terr·ibil) cose a vider: li manus del mann esset ligat al rote. Inter un del manus del mann e li rote trovat se un crucifixe, anc ligat al rote. Un doctor qui venit strax pos me dit que li mann hat esset mort ja du dies. Li observator dit que li mann self hat ligat su manus, usante su bocca por far it. E in su vestiment trovat se un botelle, in quel es papere con mult lineas scrit sur it. It esset un micri nave-jurnale.

Nu on ja comensa parlar pri qui va posseder li coses in li nave. In Anglia on di que li unesim person qui intra li nave posser posseder li coses. On va vider.

Ja li storm ha passat, e omnicos es finit. Yo va scrir plu coses plu tard pri ti nave. --- scrit ex Whitby por li Dailygraph

Li sequent die.

Li continuation del historie de ti strangi nave deveni plu e plu fascinant (fascinant = interessantissim). Li nave es russ, e veni de Varna. It porta li nómine Demeter. In li nave trova se solmen du coses: aurin sand, e lignin buxes (ligne = creat ex árbor), tre old. Un person nominat Sr. S. F. Billington de Whitby venit e dit que li cargo (cargo = li coses in un nave) es li su, e it es ver: on videt li libre in quel trova se li nómine de Sr. Billington e li nave Demeter. Pos to li russo qui labora por Russia in Whitby signat (signar = scrir su nómine) li paperes por payar (payar = dar moné) por li nave, e nu li afere es finit. Tre curiosi!

Li gente vole saver ad u ha curret li can. Ma li can ne trova se, quel es un mal cose, nam il can es tre grand e tre fort. E ti matine on trovat un altri grand can qui esset mortat - esque it es li altri can qui ha mortat it?

Plu tard. -- On ha lassat me vider li diarium del Demeter. Ta ne trova se alquo interessant pri li mannes. Ma li papere in li botelle es max interessant. It sembla que durant li viage li capitano (capitano = li max important navero) hat devenit plu e plu foll (foll = il es quam un lunatico). Li diarium self esset scrit in russ; un person laborant por li russes ha traductet (traducter = changear un lingue a un altri lingue) it por me.

Vi li traduction del papere in li botelle.

Grammatica

ad u

Avan un vocale, it es plu facil dir "ad u" quam "a u". Ci ad = a.

Li - (li strec)

Un - es nominat un strec, e on posse usar it por ligar du paroles. Li strec es simil a de in un spegul.

• un nave-jurnale = un jurnale de nave

Li strec es usat por monstrar du coses:

• 1) Que it es un sol parol, ma
• 2) Qualmen it es creat: pro que un "navejurnale" es plu desfacil a prim vise quam un nave-jurnale.

Pos mult usada, un parol con un strec sovente deveni un parol sin un strec, pro que on posse comprender it sin li strec. Hodíe es un tal parol.

Vocabularium

• botelle
• capitano
• cargo
• fascinar
• foll
• lassar
• ligne
• lignin
• payar
• rote
• subit
• traducter

Capitul 30

Contenete - Capitul 29 - Capitul 30 - Capitul 31

Triantesim capitul (30.esim capitul)

Quelc armes.

Hay pluvie sur li árbor.

Ti mann es alt ma tre tenui.

E quo va esser tui fortun?

Diarium del nave "Demeter".
De Varna (Bulgaria) a Whitby (Anglia).

Scrit 18 julí. Multissim strangi coses eveni in li nave. (un cose eveni = un cose quel ne existet nu existe) Yo va scrir li tot coses til quande noi ariva al terre.

6 julí. Noi finit li cargo: aurin sand e buxes. Ye decidu horas noi comensat. Noi esset quin persones.

11 julí. Noi intrat li Bosporus (li loc inter Turkia e li Mare Mediterran). Turkos intrat li nave, noi dat les moné, omnicos esset bon.

12 julí. Noi intrat li Dardanelles. Plu turkos volent moné; noi dat it.

13 julí. Noi passat li sud de Grecia. Li mannes sembla ínfelici, e ili time alquo. Ili ne dit quo it es.

14 julí. Li timore continua. Li mannes es tot fort, e omnes ha ja esset junt con me in viages. Un de mi camarados (camarado = un amico con qui on labora o fa un cose) questionat les quo it es, ma ili dit solmen que hay alquo sur li nave. Mi camarado incolerat se e battet un de ili. Ma pos to ili esset quiet.

16 julí. In li matine li camarado dit que un del mannes, Petrofsky, esset for. Sin rason. Ti mann laborat durant li nocte ma poy ne intrat su lette. Nu li mannes es plu íncert e anxiosi. Ili dit que ili savet que un tal cose vell evenir. Mi camarado es iritat (iritat = 50% incolerat) contra les.

17 julí. Yer. Un del mannes, Olgaren, venit a mi chambre. Il dit me que il crede que hay un strangi mann sur li nave. Durant que it pluviat (pluvie = aqua quel veni del nubes) il videt un alt, tenui mann venir e desaparir (desaparir = ear for del vision). Il sequet li mann ma trovat nequi. Nu il es tre timent. Hodie yo va serchar li nave.

Plu tard yo dit al mannes que noi va serchar li nave. Mi camarado esset incolerat contra me: il dit que un tal cose vell far li mannes timer plu. Noi comensat li sercha. Noi trovat necos, e comensat laborar denov plu felicimen. Mi camarado esset ancor incolerat ma dit necos.

22 julí. Mal tempe durant li passat tri dies. Nequi time, nam noi have tro mult a far. Li mannes ha obliviat li timore. Noi passat Gibraltar.

24 julí. Nor nave sembla haver mal fortun. (fortun = bon coses eveni; mal fortun = mal coses eveni) Ancor un altri mann ha desaparit. Passante li west de Francia, just quam li unesim mann, il laborat durant li nocte, poy desaparit. Li mannes time e ili ne vole esser sol. Camarado es incolerat.

28 julí. Quar dies in li inferne (li inferne = u vive li diábol). Li tempe es malissim, nequi dormi. Qui posse observar li nave si nequi posse dormir? Li duesim camarado dit que il va observar it.

29 julí. Ancor mal fortun. Li mannes esset tro fatigat por observar du a du. Yo levat me e videt presc nequi sur li nave. Yo vocat, e omnes venit. On serchat, ma li duesim camarado ha desaparit. On decide (decider X = dir "Yes, noi va far X") desde nu continuar con armes. (arme = un pistol, un baston, etc.)

30 julí. Li ultim nocte. Noi es felici esser proxim a Anglia. Li tempe es bon. Yo dormit, e quande yo avigilat me yo videt mi camarado. Il dit me que li du observatores e un altri mann ha desaparit. Nu in nor nave es solmen yo, li camarado, e du mannes.

Continuation va sequer.

Regul de Wahl

Noi ha ja videt li regul de Wahl, ma it es important. Ancor un vez noi vide it, con paroles in ·ion:

• verbes in -ir, -ar es sam:
  • verbes in ·ir: minus r, plus t, + ·ion (scrir → scrition)
  • verbes in ·ar: minus r, plus t, + ·ion (usar → usation)
• verbes in ·er:
  • ·der, ·her: minus er, change a s, +·ion (decider → decision)
  • altri consonantes + er: minus er, +·ion (possesser → possession)
  • vocale + er: minus er, plus t, +·ion (leer → letion)

Vocabularium

• arme
• camarad·o, ·a, ·e
• decide
• evenir
• fortun
• inferne
• iritat
• pluviar
  • substantive: pluvie
• tenui

Capitul 31

Contenete - Capitul 30 - Capitul 31 - Capitul 32

Triantunesim capitul (31.esim capitul)

Li Strette de Dover, inter Anglia e Francia.

Un bote con du segles.

Un heróe qui sta con confidentie.

Un manu quel tucha un altri manu.

Diarium del nave "Demeter". (continuation)

1 august: Du dies de nebul, e noi ne posse vider necos. Yo hat esperat trovar auxilie in li Strette de Dover (strette = litt mare inter du landes), ma nequi es ta. Noi ne posse far li segles plu bass; si noi fa les plu bass, noi ne va posser far les alt denov nam noi es solmen quar persones. Noi ea sin auxilie, vers un mal fortun. Nu li camarado standa plu mal quam li mannes. Li camarado semblat esser plu fort ma il in veritá es plu timorosi; li altri mannes solmen labora. Ili es russos; il es rumano.

2 august, mi-nocte: Yo audit un cri durant que yo dormit. Yo levat me e videt mi camarado. Il dit que il hat audit un cri, poy un altri mann hat desaparit. Deo auxilia nos! Il di que noi deve har passat li Strettes de Dover, nam il videt it un vez tra li nebul. Nu noi es in li Mar Nord, e solmen Deo posse auxiliar nos, ma il ne fa it.

3 august. -- Ye mi-nocte yo eat por prender li rote, ma yo videt nequi. Yo stat apu li rote e ne volet ear altriloc, nam li nave besonat me ta. Yo criat con grandissim voce por li camarado. Pos quelc secondes (un minute = 60 secondes) il venit, ocules foll. Il parlat me con un micrissim voce quam si li vente posse audir it: "It es ci, nu yo save. Yo videt it li nocte passat; it es quam un mann, alt e tenui, e blancissim. Yo frappat it con mi puniale, ma mi puniale eat tra it, quam si yo hat frappat li vente."

Il continuat: "Ma It es ci, yo va trovar It. It es forsan in un del buxes. Yo va aperter li buxes e vider. Tu mey esser ci." E il videt me e presset su fingre a su bocca, e eat in bass. Yo ne posset lassar li rote, pro que li nave besonat me. Il es foll, follissim. Il ne posse punialar un buxe! Do yo resta (restar = esser por un long témpor), e sta avan li rote, e scri. Yo posse solmen creder in Deo e atender plu bon tempe.

Nu presc omnicos ha finit. Just quande yo esperat que li camarado va devenir plu normal (normal ↔ foll), yo audit mult sones in bass, mult frappadas. Pos to yo audit un cri, e il curret vers me quam si il hat venit ex un pistol. "Sucurse! Sucurse!" il dit, (sucurse = rapid auxilie) e videt li nebul. "Anc tu deve ear con me, capitano, o it va esser tro tard! Il es ta, nu yo conosse li secrete. Li mare va esser mi sucurse!" E sin un altri parol, il jettat se ad in li mare. Deo auxilia me! Alor it esset li foll camarado qui ha mortat li mannes! Quo yo va far quande yo va arivar al portu? Si yo va arivar al portu?

4 august. - Ancor nebul. It es matine. Yo save it pro que yo es marinero. Yo ne posset lassar li rote, do yo restat ci. E in li nocte yo videt It - Il! Li camarado esset just quande il dit que morir in li aqua es plu bon. Ma yo es li capitano, e ne posse lassar li nave. Yo va ligar mi manus al rote, e ligar anc un cose quel Il - It! - ne posse tuchar (tuchar = lassar su manus o fingres sur), e talmen yo va restar un bon capitano. Yo deveni plu e plu debil (debil ↔ fort), e li nocte continua. Forsan alqui va trovar ti botelle, e comprender li coses queles ha evenit. E si ne...bon, tande omnes va saver que yo ha esset bon in li ocules de Deo. Deo mey auxiliar li debilon quel yo es...

Quo ha evenit sur li nave, on ne posse dir. Esque li mann ha mortat li altris? Nequi posse saver. Li gente in li borgo crede que li capitano es un heróe (heróe = un person qui fa mult bon coses e auxilia altres), e ili vole changear li nómines de lor botes al nómine del capitano. Li córpore del capitano va trovar se in un tombe apu li eclesia.

Pri li can on save necos, pri quel li gente es trist; ili volet posseder li can. Talmen fini li misterie (un misterie = un strangi cose pri quel nequi conosse li veritá) del mare.

Grammatica

quam si

Quam si X = It ne es X, ma it sembla X.

marinero

Li parol marinero es creat ex mare: mar·e → mar·in → mar·in·ero

sucurse

Sucurse es grand auxilie quel on besona in li moment.

Vocabularium

• debil
• heróe
• marinero
• misterie
• normal
• restar
• second
• segle
• strette
• sucurse
• tuchar

Capitul 32

Contenete - Capitul 31 - Capitul 32 - Capitul 33

Triantduesim capitul (32.esim capitul)

Un interration: strax li morte va esser sub li terre.

Li alt cliffes del Strette de Dover.

Un vacca in li montes.

Un person inclina se.

Li cordie de Mina battet.

Jurnale de Mina Murray.

8 august. - Lucy ne dormit bon durant li nocte; anc yo. Li storm esset horribil. Un strangitá (strangitá = strangi cose): Lucy ne avigilat se durant li storm. Ma somnambulante, ella levat se e vestit se du vezes. Yo desvestit la du vezes e fat la intrar li lette. In li matine noi levat nos e eat al portu. Li aere (aere = vente) esset bon. Yo es felici que Jonathan ne esset sur un nave durant li storm. Ma u es il, e quo il fa?

10 august. -- Hodíe evenit li interration (in·terr·a·t·ion) del capitano. Chascun bote in li portu venit. Lucy venit con me, e noi videt li botes de supra. (supra ↔ bass) Noi videt li tot eveniment (eveni·ment). Lucy esset tre vexat (vexar se = esser ínfelici + pensar pri tro mult coses). Ma quande yo questiona la, ella di sempre: "No, yo ne es vexat. Pro quo on vell esser vexat?"

Un altri mal fortun es que Sr Swales esset trovat mort in li matine, in li loc u noi sede. Li povri (povri = on pensa: "quam ínfelici il es!") car old mann! Forsan il hat videt con su ocules li morte self. Lucy es tam carissim que ella senti li coses plu quam li altres senti les. Just nu ella esset vexat pro un strangi cose: un oldon quel noi conosse have un can, quel es sempre con le. Ma ti vez li can ne volet venir al interration. Poy li mann frappat li can e lassat it seder sur li tombe. Li moment quande li can tuchat li tombe it devenit tre quiet e ne volet far necos. Lucy observat li can durant li eveniment con tristesse. Omnicos da la coses pri quel revar.

Li sam die, 10 horas pos midí. Noi ha fat un promenada (promenar = marchar ne rapidmen) e videt mult vaccas; omnicos esset interessant. Pos to un mann del eclesia venit e volet manjar con nos e benque noi esset fatigat, noi manjat con le. (= noi esset fatigat, ma noi manjat con le) Ma nu it es témpor a dormir! Lucy sembla plu bon quam in recent dies.

11 august, 3 horas in li matine. - Nu yo scri denov, nam yo ne posse dormir. Pos har indormit me (indormir se = comensar dormir) yo avigilat me - li chambre esset nigri, e Lucy ne esset ta. On hat cludet li porta, ma ne serrat it. Yo videt li altri chambres del dom ma Lucy ne esset ta, e yo sentit plu e plu timore. Vidente li max grand porta yo decovrit (decovrir = trovar / comensar conosser un cose) que it esset un poc apert. Alor Lucy devet har exeat li dom. Yo curret ex li dom e serchat Lucy - ella hat vestit se in blanc, dunc yo serchat un fémina in blanc. Yo serchat li cliffes (cliff = li mur de un monte); li West Cliff e li Ost Cliff, ma Lucy ne esset ta. Li lune esset plen (plen = a su max grand granditá), ma anc nigri nubes trovat se, e li lune esset visibil (vid·er → vis·ibil) solmen poc a poc. Li nubes passat li lune denov, e con li luce del lune yo posset vider li eclesia. In ti moment yo videt Lucy sedet avan li eclesia, tot blanc. Ma detra la yo videt alquo obscur (obscur = li luce ne atinge it; it sembla nigri) quel stat e inclinat se (inclinar se = star ma far se plu bass) sur la. Ca it esset un mann o un animale, yo ne savet. Yo ne videt plu mult, nam yo curret rapidissim. Nu yo posset vider la e li obscur cose, e it continuat inclinar se sur la. Yo criat con terrore: "Lucy! Lucy!" e ti alquo levat su cap, ex quel yo posset vider un blanc visage e rubi ocules. Lucy dit nullcos, e yo continuat currer. Yo curret circum li eclesia, nam li scalunes esset creat talmen, e quande yo videt la denov ella esset sol. Hodíe es plenilunie (plenilunie = li plen lune), e li lune fat la tre visibil.

Nu yo inclinat me sur ella e videt que ella dormit ancor. Su bocca esset apert, ma ella respirat (respirar = trincar li aere) in un íncert maniere - tro long, quam si ella esset sub li aqua e timet morir. Ella movet su manu vers su vestiment quam si ella friget. Yo auxiliat la con mi vestiment, por que ella ne mey friger. Yo comensat avigilar la, ma ella dormit ancor. Poy yo usat plu fortie e nu ella avigilat se. Ella ne esset surprisat, nam ella ne savet que ella esset ex li dom, e videt solmen me. Ella avigila se sempre con un bell visage, e mem nu éxter li dom e presc sin vestimentes ella ne semblat tro surprisat. Lentmen (lent ↔ rapid) noi comensat li via (via = un strade / un maniere vader) vers hem. Durant li lent via noi videt un vez un mann, ma il ne videt nos, nam il hat trincat tro mult. Mi cordie battet, pro que si un person hat videt Lucy, li historie vell har curret tra li borgo! Ma fortunosimen (fortun.os.i) noi atinget li dom. Lucy petit me ne parlar pri li somnambulation, mem a su matre, e yo promesset. (promesser un cose = dir que on certmen va far ti cose) Nu Lucy dormi, e yo ha cludet e serrat li porta...

Sam die, midí: Omnicos ea bon. Li somnambulation noctal (noct·e → noct·al) ne ha fat mal coses a Lucy - ella sembla mem plu bon quam in recent témpores. Ma yo vide que yo ha fat la sanguar un poc; sur su col yo videt du rubi punctus, e sur su vestiment yo videt un poc plu sangue. Yo petit pardon, ma ella ridet e dit me que ella hat sentit nullcos.

Sam die, nocte: Hodie noi passat un felici die. Li aere esset bon, li sole bell, e li vente sentit se bon. Noi manjat un lunch (lunch = manjage por midí), e yo esset un poc trist pensante quam bon it vell har esset si yo hat havet Jonathan con me. Ma! Yo deve atender. Anc ho-nocte yo va serrar li porta, benque yo ne expecta problemas (expectar un problema = pensa que un problema va evenir).

Grammatica

plenilunie

Plenilunie es creat de plen e lune. In plenilunie es du interessant coses.

pleni

Adjectives sovente have un ·i. Ma mem mult adjectives sin ·i, si on besona it, posse usar li ·i: verd, verdi.

• Mem duant, triant...posse esser duanti e trianti por auxiliar li parlada: Duantsett o duantisett.

·ie

Noi save que ·ie crea un cose; ci on fa lu sam. Talmen, li plenlunie ne es li lune self: it es li témpor quande li lune es plen. lun·e → lun·ie.

in· verbes

Noi ha ja videt tri tal verbes: incolerar se, indormir se, e interrar. Li ·in significa "comensar", "far tal", o "far in".

povri

Povri have du usationes.

• Sin mult moné: On deve auxiliar li povres.
• Besonant auxilia o creant tristesse in altres: Ella lassat li povri mann sol in li dom.

Por li duesim povri, on posse haver o ne haver moné; it ne importa.

visibil

Li finition ·ibil por verbes in -der es li sol cose quel ye vezes usa li regul de Wahl, ma ye vezes ne usa it.

• creder: íncredibil (ne íncresibil)
• vider: ínvisibil (ne ínvidibil)

Vocabularium

• aere
• benque
• cliff
• cordie
• decovrir
• eveniment
• expectar
• fortunosi
• inclinar se
• indormir se
• interrar
• lent
• lunch
• obscur
• plen
• povri
• promesser
• respirar
• povri
• promenar
• promesser
• respirar
• strangitá
• supra
• vacca
• vexat
• via
• visibil

Capitul 33

Contenete - Capitul 32 - Capitul 33 - Capitul 34

Trianttriesim capitul (33.esim capitul)

Un sparro es un avie.

Li O trova se in li centre.

Du persones e du figuras de persones es visibil ci.

Un mus-volant.

Un mus: un normal mus ne vola.

Li trincage té.

Jurnale de Mina Murray (continuation)

12 august - Yo ha pensat fals (= íncorect, ne just). Du vezes durant li nocte li dormient Lucy provat (provar = voler far) exear. Mem dormiente ella semblat tre mult voler exear. Plu tard in li matine noi avigilat nos, e Lucy esset in bon standa e parlat mult pri Arthur. Yo parlat pri Jonathan e ella auxiliat me con su paroles. Nu yo senti me un poc plu bon.

13 august - Anc hodie esset quiet, e anc hodie yo dormit con li clave ligat a mi manu. In li nocte yo avigilat me, e ta yo videt Lucy sedent se, ancor dormient, apu li fenestre. Extern (extern = in li éxter loc) yo videt li luce del lune, e ti luce con li mare e li ciel esset bellissim. Inter me e li luce volat un grand mus-volant. It venit tre proxim, ma curret for. Plu tard Lucy hat jacet in li lette e esset quiet.

14 august. - Sur li Ost Cliff, leente e scriente li tot die. Anc Lucy sembla har inamorat se (in·amor·ar se = sentir amore) con li loc; mem por lunch o té ella ne vole lassar it. Hodie ella dit un strangitá. In li vésper li sole esset tre bass, e omnicos esset bell. Subitmen Lucy dit a se self:

"Denov li rubi ocules de il! Ili es ínchangeat."

Quo? Noi ha parlat pri nullcos, e yo esset surprisat. Vidente Lucy, ella semblat har mi-indormit se (mi = 1/2) e su visage esset strangi. Yo sequet su ocules - ta ella videt nor sede, u sedet se un obscur figura, sol. Esque ti figura have ocules de flamme? yo pensat. Ma no, it esset li sole. Yo dit Lucy que li rubi sole fat strangitás con li luce, e ella esset surprisat, poy semblat trist. Pos to noi dit nullcos. Plu tard ella indormit se in nor dom, e yo exeat li dom por promenar un poc. Pensante pri Jonathan yo sentit mult tristesse. Ma quande yo retrovenit (retrovenir = venir denov) al hem, yo videt li cap de Lucy in li fenestre. Ella jacet sur li fenestre con su ocules cludet, dormiente, e respirante vocosimen (voc·e → voc·osi = con grand voce). Ta yo videt alquo simil a un grand avie (avie = animales queles vola). Ma quande yo retornat al chambre ella hat ja intrat li lette.

Yo ne avigilat la. Pro quo ella es tam blanc e fatigat? Yo ne save quo es li problema.

15 august. - Hodie Lucy dormit mult. Durant li dejuné (dejuné es li manjage del matine) noi audit que li patre de Arthur standa plu bon, e vole vider li maritage. Lucy es tre felici. Li matre de Lucy es trist pensante que ella va esser sol. Ella dit me que su cordie es debil, e que ella va strax morir - pos quelc mensus. Con su debil cordie it es bon que yo ne parlat la pri li somnambulation de Lucy.

17 august. - Null jurnale durant du dies - mult mal coses ha evenit. Null novas de Jonathan, e Luci es plu e plu debil chascun die, anc su matre. It es íncomprensibil (comprend·er → ín·comprens·ibil) que Lucy es tam debil - ella manja mult, dormi mult, promena se mult. Ma ella es debil, e li nocte ella respira tro vocosimen. In li nocte ella sede sur li fenestre durant que ella dormi. Esque li problema es li vúlnere (vúlnere = li loc ex u veni sangue) sur su col? Vidente su col li du micri vúlneres es ancor ta - du micri punctus, blanc con rubi in li centre. Si ella ne va standar bon pos du dies, yo va far li doctor vider les.

Grammatica

Lass nos vider li témpores e usationes del verbes, con li verbe pensar.

Yo pensa: yo pensa (yo fa un pensa).

Yo pensat: yo pensat it in li passate.

Yo va pensar: yo va pensar it in li témpor a venir.

Usante har:

Yo ha pensat: Durant un témpor til nu e anc nu yo ha pensat it.

Yo hat pensat: Durant un témpor in li passate yo pensat it (nu yo ne pensa it).

Yo va har pensat: In li témpor a venir yo va dir "yo ha pensat".

Usante -nt:

Yo es pensant: yo pensa nu.

Usante -nte:

Pensante pri le, yo plorat. (In li témpor quande yo pensat pri le, yo plorat).

Usante vell:

Yo vell pensar: yo ne pensa, ma in un diferent loc o con diferent coses cose yo vell pensar.

Usante vell e har:

Yo vell har pensat: in li passate yo ne pensat, ma in un diferent loc o con diferent coses yo vell har pensat.

Usante vat, li passate de va:

Yo vat pensar: in li passate: "yo va pensar".

Usante esser + -t:

It esset pensat que...: on pensat que...

Vocabularium

• avie
• centre
• dejuné
• extern
• fals
• figura
• inamorar se
• mi-
• mus-volant
• provar
• retrovenir
• té
• vocosi
• vúlnere

Capitul 34

Contenete - Capitul 33 - Capitul 34 - Capitul 35

Triantquaresim capitul (34.esim capitul)

Quin anglés pundes - li moné usat in Anglia.

Ti-ci manjage es dulci.

Ti-ci manjage ne es dulci; it es amari.

Li guancie de un fémina.

Un hospitale, u li malades deveni san.

Un billete por li tren.

Lettre, Samuel F. Billington & Filio, Whitby, a Srs. Carter, Paterson & Co., London.
17 august.

“Car Seniores,

Vi merces (merces = cargo) misset per Grand Nord Ferrovias. (ferrovia = via de tren) Quelc merces va esser misset al dom Carfax, proxim a Purfleet, quande vu possede les in li station King’s Cross. Nequi vive in li dom; vi li claves por it.

Li buxes es quinant. Vu va lassar li buxes in li parte del dom u noi ha scrit li líttere “A” sur ti land-carte. Vu va conosser li loc: it es li ancian capella del dom. Li merces va esser misset per tren ho-nocte, e deman ye quar horas triant (4:30) posmidí vu va haver les. Nor cliente (un cliente = li person qui paya por far un cose) vole posseder li merces strax. Vi li moné: deci pundes (£10); it es mult, nam noi vole que vu fa it strax. Si li moné es plu grand quam necessi (= besonat), ples dar nos li moné quel resta. Vu va lassar li claves in li dom, in li chambre max avan al porta.

Ples far li cose strax.

Noi resta, car Seniores, Vor devoet (devoet = labora bon e con bon cordie),

“SAMUEL F. BILLINGTON & FILIO.”

Lettre, Sres (= Seniores) Carter, Paterson & Co., London, a Sres. Billington & Filio, Whitby.
21 august.

“Car Seniores,

Noi reconosse (reconosser = conosser e vider que it es ver) li deci pundes (£10) e da vu li moné restant. Li merces es misset in bon standa, sequente vor lettre, e claves lassat in li chambre pri quel vu scrit.

Noi resta, car Seniores, Vor devoet,

“CARTER, PATERSON & CO.”

Jurnale de Mina Murray.

18 august. Hodie yo es felici, e scri sedente me sur mi sede apu li eclesia. Lucy standa mult plu bon. Su guancies es plu rosi, benque ancor tre blanc. Támen (támen = ma) ella ne es malad, tre vivent. Pro que noi parlat tam mult, yo questionat la pri li nocte quande ella somnambulat til ti-ci loc. Yo questionat la ca ella memorat alquo pri ti nocte. Ella fat un bell expression (expression = un signe de su visage; un expression de colere, un expression de timore, etc.) - ella es sempre tam bell. Poy ella dit, quam si in un reve:

“No, yo ne revat it; omnicos semblat tre real (real = ver). Yo volet solmen esser ci, pro que yo timet alquicos. (alquicos = alquo; un cert cose) Benque yo hat dormit, yo memora it: passante tra li vias, yo videt piscos, yo audit li ululada de canes, multissim canes, e eat ad-supra li scalunes. Poy yo memora ínclarmen alquo long, obscur con rubi ocules, quande noi videt li sole, alquo dulci ma amari, poy yo intrat un verdi aqua, yo audit un cantada, e omnicos passat ex me; it semblat que mi anim (córpor ↔ anim) exeat ex me e esset in li aere. Yo memora vider li tot loc sub me...pos to yo retrovenit e videt te tuchant mi córpor. Yo videt te far it, ante que tu tuchat me."

Poy ella comensat rider. It fat me anxiosi audir it, e yo changeat li tema (tema = li cose pri quel on parla). Lucy semblat sempre felici. Pos to noi retrovenit al dom e su guancies esset mem plu rosi. Su matre joyat se (joya = felicitá; joyar se = devenir felici) vider la, e noi passat junt un plesent (plesent = amabil) véspere.

10 august. - Joya, joya, joya! Ma ne solmen joya. Finalmen (finalmen = fin·e → fin·al → finalmen = yo atendet longissim), novas de Jonathan. Li car mann ha esset malad; caus to il ne hat scrit. Sr. Hawkins scrit me un lettre lassant me saver. Deman matine yo va departer e viagear u Jonathan es, e auxiliar le si necessi, e far le retrovenir a hem. Sr. Hawkins dit que it vell esser un bon idé maritar me con le ta. Leente li lettre del bon Sestra yo plorat, e plorat, til quande mi lettre esset molliat (molliat = aqua intrat in it). Ili ha creat un carte por mi viage. Yo va haver solmen du vestimentes, e Lucy va portar mi altri vestimentes a London. Bon, yo ne va scrir plu. Li altri coses queles yo vole scrir, yo va dir les a Jonathan.

Lettre, Sestra Agatha, Hospitale de Santo Joseph e Santa Mary, in Budapest, a Senioretta (Senioretta = un ne-maritat seniora) Wilhelmina Murray.
12 august.

Car senioretta,

Yo scri sequente li volentie de Senior Jonathan Harker, qui self ne have li fortie por scrir, benque il standa plu e plu bon, mersí a Deo e li Santo Joseph e li Santa Mary. Il ha esset con noi durant presc six semanes, con un maladie (malad → malad·ie) del cap. Il vole dir que il ama vos, e que il peti pardon a Senior Peter Hawkins, in li borgo de Exeter, pro har venit tam tard, e que il ha finit su labor. Il va restar in nor hospitale, poy va retrovenir. Il dit que il ne have mult moné, ma que il vole payar.

Con beneditiones, Vor, SESTRA AGATHA.

P.S. Li patiente dormi - yo aperte li lettre denov por dir vos un altri cose. Il ha parlat pri vos, que vu du va maritar vos. Beneditiones a vos! Nor doctor dit que il ha havet un horribil choc (choc = un grandissim, horribil surprise) e il parla pri lupos, e sangue, e demones, e qui save altricos. Vu deve parlar le pri bon coses por que su choc ne mey devenir plu grand. Noi volet scrir antey, ma il parlat solmen coses íncomprensibil e noi ne posset comprender li loc ad u scrir. Il venit del tren de Klausenburg - ta il dit al persones "da me un billete por hem!" (billete = papere por intrar li tren) e, vidente que il parlat anglés, ili dat le un billete por li loc tam for possibil.

Il es un bon mann. Pos quelc semanes il va standar bon. Yo prega a Deo e Santo Joseph e Santa Mary que ambi (ambi = 2) vu va haver multissim annus de felicitá.

Grammatica

ferrovia

On posse usar ·o· o ·i· por crear un parol ex du.

• ferre + via = ferrovia

retro

Retro = al loc de u on venit.

• retrovenir: venir denov al loc de u on venit.

cargo e merces

• Cargo es coses queles es in un nave, tren, etc.
• Merces es coses queles on compra, o por quel on paya.

pleser

On ja save li parol ples; it veni del verbe pleser. Pleser = far amar. On usa it talmen:

• Ti-ci libre plese me. = Yo ama ti-ci libre.
• It sembla que yo plese la mult. = It sembla que ella ama me mult.
• Li cité plese me. Yes, it es un vermen plesent cité.

Ma amar posse esser plu fort quam pleser.

sestra

Si un matre have un filia e un altri filia, chascun filia have un sestra. Ma un sestra posse anc esser li employata de un hospitale, un person posse nominar un bon amica un sestra, etc.

Vocabularium

• amari
• ambi
• anim
• billete
• choc
• devoet
• dulci
• expression
  • verbe: expresser
• ferrovia
• guancie
• joya
• líttere
• merce
• molliat
• necessi
• pisc
• pund
• reconosser
• retro
• sestra
• támen
• tema

Capitul 35

Contenete - Capitul 34 - Capitul 35 - Capitul 36

Triantquinesim capitul (35.esim capitul)

Il esset ligat al mur con un catene.

Li mann luctat quam un tigre.

Ti-ci mann va provar escapar del catenes.

Li gambe de un person.

Diarium de Doctor Seward.

19 august. - Un subit e strangi change in Renfield ho-nocte. Ye ott horas il esset excitat, movente quam un can. Mi auxiliator volat far le parlar. Normalmen il parla mult ad omnes, ma hodie il dit solmen:

"Yo ne vole parlar con te; tu ne importa. Li Mastro es ta." (mastro = un importantissim mann por qui on labora)

Mi auxiliator crede que il ha devenit religiosi (religiosi = il crede in Deo, ángeles, demones, etc.). To es un grand dangere - un mann qui posse mortar e qui in sam témpor es religiosi es dangerosi. Ye nin horas yo visitat le (visitar = ear e dir salute). A me il esset sam: il ne parlat me. Strax il self va pensar que il es Deo!

Renfield devenit plu e plu excitat; yo observat le in secrete. Subitmen su expression changeat - yo savet que il havet un idé. Il devenit silent e sedet se sur li lette, e observat li aere. Yo comensat parlar le pri su animales, nam ti tema sempre interessat le. Ma il dit nullcos. Yo continuat parlar pri les, e finalmen il dit:

"Via con li animales! Yo have null interesse." (via = ili mey forear)

"Quo?" yo dit. "Null interesse pri li aranés?" Nam recentmen il have mult aranés e scri sempre pri les.

A to il dit misteriosimen (misteri·e → misteri·osi·men): "Quande on atende li marita, li bellesse del amicas del marita fa joya. Ma quande veni li marita, su amicas ne interessa plu."

Il ne explicat (explicar = far saver pri quo on parlat), e solmen sedet sur li lette.

Hodie yo es fatigatissim. Yo ne posse ne pensar pri Lucy, e li coses queles vell har posset exister. Qualmen dormir? Trincar un narcotic (narcotic = un cose quel un person usa por dormir, ne sentir, sentir se felici, etc.) anc hodie? No! Yo va pensar pri Lucy e ne va usar li narcotic. E si yo ne posse dormir, yo ne va dormir.

Plu tard - Felicimen yo ne hat prendet li narcotic. Yo jacet in mi lette, ne dormiente. Yo audit li horloge batter du vezes; it esset du horas. Li gardero (gardero = un person qui resta vigil e observa) venit e dit me que Renfield hat escapat (escapar = ear for ex un cludet loc). Renfield es tro dangerosi por lassar escapar. Li gardero hat videt le, pos quel il audit un son e videt su gambes desaparient tra li fenestre, poy nullcos. Li gardero es tro grand por sequer Renfield tra li fenestre ma yo ne - yo es tenui. Yo sequet Renfield vers li levul (levul: ←). Extern, yo videt un blanc figura grimpant li mur inter nos e li grand dom u nequi vive, li dom Carfax.

Yo dit al gardero que noi besonat tri o quar mannes. Noi intrat li terre circum Carfax. Ta yo videt li figura de Renfield quel desaparit apu li dom, e yo sequet le. Yo trovat le avan li grand porta del capella. Il essent parlant, ma a qui yo ne save. Yo ne volet plu excitar le. Ma yo videt que il videt nullcos e solmen parlat. Yo aproximat me (a·proxim·ar → venir plu proxim). Yo audit le, qui dit:

"Yo es ci, Mastro. Yo es vor servitor (serv·ir → servitor = un person qui labora por li mastro), e vu va dar me bon coses, nam yo servi vos con un bon cordie! De long (= un long témpor) yo ha pregat a vos. Nu vu es proxim, e yo atende to quo vu vole de me. Vu va dar me, li bon servitor, bon coses, ne ver?"

Noi aproximat nos e prendet le - il luctat quam un tigre, li follo. Il es plu un bestie quam un mann. It es bon que noi nu save quam fort il es. Nu noi ha ligat le in li chambre in un vestiment por lunaticos, con un catene al mur. Il cria con grand voce, ma quande il ne cria il sembla mem plu dangerosi.

Nu il ha dit comprensibil paroles por li prim (prim = unesim) vez: "Yo va atender, Mastro...it veni, it veni!"

Pos to yo scrit li tot historie in mi diarium. Nu yo senti minu excitat; fórsan hodie yo va dormir.

Grammatica

prim

Prim es un altri parol por "unesim", pro que it es usat in mult altri paroles.

• prim ⟷ ultim

bestie e animale

Un bestie es un animale, ma li idé de un bestie es un mal animale: it have li anim de un animale quel lucta, manja mult, etc.

via

Un via es un long strade, ma on posse dir via! si on vole que on ea for. On posse anc dir for!

Vocabularium

• aproximar se
• bestie
• catene
• de long
• escapar
• explicar
• gambe
• gardero
• levul
• mastro (mastre, mastra)
• narcotic
• prim
• religion
• religiosi
• servir
• servitor
• tigre
• via
• visitar

Capitul 36

Contenete - Capitul 35 - Capitul 36 - Capitul 37

Triantsixesim capitul (36.esim capitul)

Un tasca, un micri loc por micri coses.

Un anelle.

Con cire li flamma continua durant un long témpor.

Un bell cussine.

Quelc bandes.

Lettre, Mina Harker a Lucy Westenra.
Budapest, 24 august.

Carissim Lucy,

Yo save que tu vole audir omnicos quel ha evenit desde quande noi separat (separar = devenir ne junt) in li station de Whitby. Yo va dir te, mi cara: yo atinget Hull sin problemas, e prendet li nave til Hamburg, e li tren til ci. Yo memora presc nequó pri li viage, except que yo savet que yo esset venient a Jonathan e devet dormir mult por auxiliar le...yo trovat mi car Jonathan, tam magri (magri = li córpor es debil). Li fortie in su ocules ha desaparit, e il ne es li mann quel yo conosset. Il ne memora quo ha evenit durant un long témpor, o il vole que yo pensa que il ne save. Li terribil choc es tre grand, e yo ne vole far le rememorar. Sestra Agatha, un bon fémina, dit me que il parlat pri dement (dement = foll, ínpossibil, ne normal) coses. Yo questionat la pri li coses ma ella fat un cruce con su manu e dit solmen que li coses pri quel li malade hat dit esset li secretes de Deo.

Pos un die ella videt que yo esset vexat. Ella dit me li sequent information (informa·t·ion; informar = far saver): “Yo posse dir vos que il ne parlat pri mal coses fat de il self, e vu have nullcos pri quo suciar (suciar: pensar “Oh vé, quo far?”) quam su fémina. Il memora vos tre bon e qualmen vu ha auxiliat le. Il timet grandissim, terribil coses, pri quel null mortale (mort·al·e = un person, ne un deo) deve pensar.”

Ha! Ella pensat que yo vell har esset jalusi! (esser jalusi = pensar que il ama un altri fémina) Ma por dir li veritá yo sentit un cert joya audiente que null fémina esset li problema. Yo sede apu su lette u yo posse vider su visage. Il avigila se! …

Quande il avigilat se il petit su vestiment, pro que il volet alquicos in li tasca. Yo videt li jurnale, e vat questionar le pri it, ma il petit me ear al fenestre, diente que il volet esser sol durant un moment. Poy il vocat me, e il havet li jurnale in su manu. Il dit:

“Wilhelmina,” - tande yo savet que il parlat seriosimen, nam il ne nomina me Wilhelmina desde quande noi decidet maritar nos - “tu save, mi car, que inter un mann e su fémina ne deve exister secretes. Yo ha havet un grand choc, e quande yo pensa pri it yo senti mi cap mover se, e yo ne save ca it es li veritá o li dement crias de un follo. Yo es malad e dement. Vi li secrete – yo ne vole conosser it. Mi vive comensa ci, con nor maritage. Prende li libre, Wilhelmina, lee it si tu vole, ma nequande fa me saver it, except si tu pensa que it es necessi.” Il cadet fatigat, e yo lassat li libre sub li cussine, e besat le. Yo ha petit Sestra Agatha far nor maritage ci pos-midí, e yo atende su response…

Ella ha venit, e dit me que li chef de un anglés eclesia ha venit. Noi va maritar se pos un hor, o quande Jonathan va avigilar se…

Plu tard. - Lucy, li eveniment ha passat. Yo senti me tre seriosi, ma felici. Jonathan avigilat se in li lette. Il dit li promesse: “Yo va” - con un fort voce. Yo apen posset parlar; mi cordie esset tam plen que mem un “Yo va” esset tam desfacil a parlar. Li sestras es tam bon persones. Yo ne va obliviar las. Yo va parlar te pri mi don (un don = un cose quel on da a un altri person) de maritage. Quande yo e mi marito – Oh Lucy, vi li unesim vez que yo scri “mi marito” - esset sol, yo prendet li libre de sub li cussine, e ligat it con un blu bande, cire, e mi anelle. Poy yo besat it e monstrat it le, e dit que it va esser un signe que noi credet unaltru (unaltru = li un person vers li altri person). Yo dit le que yo vell aperter it solmen si necessi. E il prendet mi manu e dit que it esset li max car don quel on ha dat le.

Yo dit le que yo esset li max felici fémina in li munde, e que li sol coses queles yo have a dar esset me, mi vive, e mi cordie. Il besat me e prendet mi manus con su debilissim manus.

Lucy, it esset tam bon esser tui amica, e nu anc tu va maritar te e esser felici. Yo espera que tu va esser tam felici quam yo es nu. A revidentie, mi car. Yo va misser li lettre strax, e scrir denov. Nu Jonathan avigila se – mi marito atende!

Tui sempre amant
MINA HARKER.

Lettre, Lucy Westenra a Mina Harker
Whitby, 30 august.

Carissim Mina,

Mares de amore e milliones (million = mill mill) de besas; mey tu esser strax in hem con tui marito. It vell esser bon por vos esser ci con nos. Li aere vell infortiar (in·fort·iar = far fort) Jonathan quam it ha infortiat me. Yo manja quam un mar-avie, vive e dormi bon. Tu va esser felici saver que mi somnulambulation ha cessat. Arthur di que yo deveni plu e plu grass (grass ↔ magri). Ah, tu ne save – Arthur es ci. Noi promena, e fa sport (sport = ski, ténnis, etc.) junt, e yo ama le plu quam jamá. Il di me li sam cose, ma esque il posse amar me plu quam il amat me tande? To es ínpossibil. Bon, via con li stupiditás – il voca me. Tui amant,
LUCY.

P.S. Matre invia su amore por te. Ella standa plu bon, li povri fémina.

P.P.S. Noi va devenir marita e marito li 28 septembre.

Grammatica

Verbes quam 'nominar'

Li verbe nominar veni del substantive nómine. Anc quande on parla it, on di nómina, ma con verbes on sovente ne scri li accentu. Támen si on vole, on posse scrir nómina con li accentu.

jamá

Jamá = mem un vez, anc nequande e alquande.

• Yo vole plu quam jamá visitar Rumania.
• Person A: Esque tu vole manjar ti-ci arané? Person B: Jamá in li vive!

Vocabularium

• anelle
• bande
• cader
• cire
• cussine
• dement
• don
• grass
• informar
• information
• infortiar
• inviar
• jalusi
• jamá
• magri
• million
• mortal
• mortale
• separar
• sport
• tasca
• unaltru

Capitul 37

Contenete - Capitul 36 - Capitul 37 - Capitul 38

Triantsettesim capitul (37.esim capitul)

Un avie in un cage.

Cates gratta usante ti-ci cose.

Ti-ci mannes sede se e fa ludes.

Li angleso Benjamin Disraeli, qui dit li famosi paroles: "Li cose quel on pensa va evenir, ne eveni."

Diarium de Dr. Seward.

20 august. - Li afere de Renfield deveni mem plu interessant. Il ha devenit plu quiet. Durant li unesim semane il esset sempre violent (violent = il prova vulnerar altri persones). Poy un nocte, just quande ascendet (ascender ↔ descender) li lune, il devenit quiet, diente: “Nu yo posse atender; nu yo posse atender”.

Yo videt le; il esset in li ligat vestiment in li chambre, e su ocules ha devenit su anteyan ocules (anteyan = de antey) – petient quam un can. Yo esset satisfat (esser satisfat = pensar que omnicos es bon fat) e dit li mannes desligar (ligar ↔ desligar) le. Li auxiliatores semblat íncert, ma fat quo yo dit. Li patiente venit me e dit in un bass voce, con un poc humor (con humor = fant rider):

“Ili pensa que yo vell posser nocer (nocer = vulnerar) vos! Yo nocer vos! Stupidos!”

Anc yo trovat it humorosi, ma yo ne seque su pensa tre bon. Esque il have alquo important pro quel il ne vole nocer me? Yo deve trovar quo it es, plu tard. Ho-nocte il ne vole parlar, mem parlar pri catelles o cates ne auxilia. Il di solmen: “Cates ne interessa me. Yo have plu a pensar, e yo posse atender; yo posse atender.”

Pos to yo lassat le. Li auxiliator di me que il esset quiet til li leva del sole, quande il devenit vexat, poy violent, e pos to il cadet sur li terre.

...Tri noctes li sam cose: violent durant li jorne, poy quiet del leva del lune til li leva del sole. It sembla que un potentie (potentie = fortie) existe quel veni e vade. Ti nocte on va far un lude - on va lassar le escapar, e li mannes va sequer le…

Plu tard. – “Li cose quel on pensa va evenir, ne eveni.” Senior Disraeli bon conosset li vive. Nor “avie”, vidente que on hat apertet li cage (cage = dom por avies), ne volet volar. Il restat in li chambre. Ma noi save un cose: durant li témpores de quietesse, il continua esser quiet. Dunc on va posser desligar le durant quelc hores chascun die, til un hora ante li leva del sole. Audi! Ancor un eveniment! Il ha escapat denov.

Plu tard. – Ancor un aventura (un aventura = un historie con mult evenimentes) noctal. Renfield atendet li auxiliator, poy escapat li chambre quande il intrat it. Ancor un vez il intrat li terren (terren = li terre de un loc) del dom u nequi vive, e noi trovat le ta, contra li porta del capella. Vidente me il devenit incolerat, e vell har volet mortar me si mi atendentes (atendente = atend·ent·e = un person qui atende e auxilia) ne hat esset junt. Il subitmen duplicat (du·plic·ar = far du vezes plu grand) su fortie de lucta, ma strax devenit calm. Yo videt circum me, ma videt necos. Tande yo videt su ocul e sequet it, ma videt necos except un grand mus-volant, quel volat vers li west. Mus-volantes normalmen vola ci e ta, ma ti ta mus-volant volat quam un avie, rect (rect = sin changear) vers un loc. Li patiente calmat se e dit:

“It ne es necessi ligar me; yo va vader quietmen!” Sin problemas noi retornat. Yo senti alquo strangi in su calmitá, e ne va obliviar ti-ci nocte…

Diarium de Lucy Westenra
Hillingham, 24 august. – Yo deve far quam Mina, e continuar scrir coses. Talmen noi va posser parlar longmen quande noi va incontrar nos. Ma quande? Yo vole que ella mey esser ci con me, nam yo senti me ínfelici. Li nocte passat it semblat que yo revat, just quam quande yo esset in Whitby. Fórsan it es li change de aere, o li retorna al hem. Omnicos es obscur e horribil, nam yo ne posse memorar alquicos, ma yo time e senti me debil. Durant li lunch Arthur esset trist vider me, e yo ne posset ficter esser felici. Yo va provar dormir in li chambre de matre ho-nocte.

25 august – Denov un mal nocte. Anc matre es malad. Yo ne volet dormir ma poy yo audit li son del horloge e it esset decidu horas, dunc yo deve har indormit me. Yo audit un grattada al fenestre, ma yo ne memora plu li son. Plu mal reves. Hodie yo es debilissim, e mi gúttur (gúttur = li cose con quel on manja e respira) dole me (doler = li sentiment es mal). Mi visage es blancissim. Yo have li sentiment de nequande haver suficent (suficent = on ne besona plu) aere. Yo va efortiar (efortiar = usar fortie) esser felici quande yo vide Arthur.

Grammatica

leva, cade, ascende, descende

• Quande li sole leva se, it es li leva del sole.
• Quande li sole cade, it es li cade del sole.

Li altri expression es li ascension del sole e li descension del sole, creat usante li regul de Wahl:

• ascender → ascend → ascens → ascension
• descender → descend → descens → descension

plicar

Li verbe plicar es tre sovente usat. Quande on plica papere, li papere es du vezes minu grand e du vezes plu spess. Si on plica it denov, it es nu quar vezes minu grand e quar vezes plu spess.

• Quande on fa un cose du vezes plu grand, it es duplicat. Quande on fa un cose tri vezes plu grand, it es triplicat. Ex to veni li paroles duplication, triplication, etc.
• Quande un cose es facil, it es simplic. E quande it ne es facil, it es complicat. Ex complicat: complication.
• Quande li coses es mult, ili es multiplicat. Ex multiplicat: multiplication.

vulnerar e nocer

Vulnerar es plu grand quam nocer, e vulnerar crea un vúlnere. Li usation de nocer es un poc plu grand.

Un person qui noce es nocent, e quande on nullmen ha nocet, on es ínnocent.

ante e antey

Ante: Yo videt Jonathan ante du mensus. (It es marte; yo videt le in januar). Ante besona un parol quel seque.

Antey: Yo videt Jonathan antey. (in li passate yo videt le) Antey ne besona un parol quel seque.

Con antey e ·an on crea anteyan: "Li anteyan persones in nor cité credet que..."

Vocabularium

• anteyan
• atendente
• ascender
• cade
• cage
• desligar
• doler
• grattar
• gúttur
• leva
• lude
• nocer
• potent
• potentie
• rect
• satisfar
• suficer
• terren
• violent

Capitul 38

Contenete - Capitul 37 - Capitul 38 - Capitul 39

Triantottesim capitul (38.esim capitul)

Con un masca on cela li visage.

Un professor parla avan li gente.

Un bellissim rubi lignin stul.

Lettre, Arthur Holmwood a Dr. Seward.

Hotel Albemarle, 31 august.

Mi car Jack,

Yo vole que tu fa alquo por me. Lucy es malad, ma con quo yo ne save – ella standa plu mal chascun die. Yo questionat la pri it, ma ne posse questionar su matre nam anc su matre es malad. Seniora Westenra dit me que su propri maladie es un maladie del cordie e que ella va morir de it, ma Lucy ancor ne conosse it. Lucy sempre pensa pri strangi coses. Yo dit la que yo va petir te venir, e in prim ella dit no, yo ne save pro quo, poy finalmen yes. It va esser desfacil por te, old amico, ma yo deve petir te. Ples venir deman a Hillingham, du horas pos midí, por que Seniora Westenra ne mey saver, pos quel Lucy va esser sol con te. Poy yo va venir por li té, e noi va departer junt e yo va questionar te pri la. Ne falli! (fallir = provar ma ne posser)

ARTHUR.

Telegramma, Arthur Holmwood a Seward.
1 septembre.

On ha vocat me visitar mi patre, qui standa plu mal. Scri me per posta ci-nocte. Per telegramma si necessi.

Lettre de Dr. Seward a Arthur Holmwood.
2 septembre.

Mi car old chap, (chap = un bon mann, un amico)

Pri li sanitá (san = su córpor standa bon) de Senioretta Westenra yo posse dir que yo ha trovat nullcos mal. Ma yo ne es satisfat con la; ella es tam diferent quam li ultim vez. Tu save que yo ne videt su tot córpor – yo videt solmen to quo un amico posse vider. Yo va racontar pri to quo yo videt, e tu va decider self quo pensar.

Yo videt Senioretta Westenra in un felici standa. Su matre esset ta, e yo savet strax que ella volet que su matre pensat que existet null problemas de sanitá. Noi lunchat junt, pos quel Sr. Westenra lassat nos por dormir un poc. In li moment quande noi intrat li chambre, támen, li felici masca (un masca = alquo por far li visage ne visibil) cadet. Ella sedet se sur li stul e celat (celar = far ne visibil) su ocules con li manu. Ella parlat:

“Yo odia parlar pri me.” Yo fat la memorar que doctores ne parla lor secretes ad altri persones. Ella comprendet, e dit: “Di a Arthur to quo vu vole. Yo sucia pri le, ne pri me!” Talmen yo es líber a informar te omnicos.

Yo videt que ella manca (mancar = besona plu) sangue, ma ella ne sembla malad. Per hasarde (per hasarde = per fortun) ella vulnerat su manu un poc apertente li fenestre, e yo posset usar ti sangue por vider ca ella have un maladie. Li sangue es tot normal, e monstra que ella es san. Talmen...talmen yo crede que li problema deve esser mental (mente = li loc del pensas, ment·al = ne corpor·al). Ella di que ella ne respira bon, e dormi con horribil reves, ma reves queles ella ne posse rememorar. Ella dit que quam puella ella somnambulat mult, e que durant li témpor in Whitby ella somnambulat denov, que un vez ella somnambulat til Ost Cliff e Senioretta Murray trovat la, ma que recentmen ella ne somnambula plu.

Pro que yo ne es cert, yo ha fat lu max bon possibil: yo ha scrit a mi old amico e mastro, Professor Van Helsing de Amsterdam, qui save plu quam quicunc pri tal maladies. Yo ha petit le venir, e scrit le pri te e tui relation (relation = quo du persones es a unaltru) con Senioretta Westenra. Van Helsing vell far omnicos por me. Ma nota (notar = scrir o pensar por ne obliviar it plu tard) bon que il acte (acter = far) sequente su propri pensas. Il acte talmen pro que il save li coses plu bon quam quicunc in li munde. Il es inteligentissim, sempre vole aprender nov coses, e es tre brav (brav = il ne time). Il have un personalitá de ferre, e es un bonissim mann. Yo di te ti coses por que tu mey saver qual tip (tip = maniere) mann il es. Il va strax venir, e yo va vider Senioretta Westenra deman – éxter li dom por que su matre ne mey suciar.

Sempre tui,
JOHN SEWARD.

Grammatica

acter

Acter es simil a far e mover. It es usat in mult paroles:

• acter + or = actor
• acter + iv = activ
• + itá = activitá

"Ma nota bon que il acte sequente su propri pensas" = "Ma nota bon que su activitás seque su propri pensas".

relation

Li relation inter Person A e Person B = Quo Person A es a Person B, e quo Person B es a Person A. Li verbe, naturalmen, es relater.

• Quo es li relation inter Jonathan e Mina? Ili es marito e marita.
• Quo es li relation inter Arthur e John? Ili es bon amicos.
• Qualmen professor Van Helsing relate a John Seward? Il es su anteyan professor.

sanitá

Sanitá normalmen parla pri li córpor, ne li mente. Por li mente on di sanitá mental. Ma secun li parlada on posse dir solmen sanitá:

• Person A: Qualmen standa li patiente mentalmen?
• Person B: Ínsan. (On save que on parla pri li mental standa)

Ma normalmen ínsan (mentalmen) on di foll, o dement. E mental ínsanitá es dementie.

Vocabularium

• acter
• brav
• celar
• chap
• fallir
• hasarde
• hotel
• in prim
• mancar
• masca
• mente
  • mental
• professor
• relation
  • verbe: relater
• san
• sanitá
• stul
• tip

Capitul 39

Contenete - Capitul 38 - Capitul 39 - Capitul 40

Triantninesim capitul (39.esim capitul)

Un animale con venen.

Un bellissim jardin, un bon loc por un promenada.

Studiantes e professores de un universitá.

Lettre, Abraham Van Helsing, M.D., D. Ph., D. Lit., etc. etc., a Dr. Seward.

2 septembre.

Mi bon amico,

Yo veni ja a te. Fortunosimen yo posse departer strax, sin crear problemas a mi altri fidentes (fider = creder). It es bon, pro que quande un amico voca me, yo ea. E mi altri fidentes posse atender un poc. Di a tui amico que quande tu auxiliat me ti die con li venen in mi vúlnere tu auxiliat me plu quam yo va auxiliar te nu. Trova por me chambres in li Grand Ost Hotel, por que yo mey esser vicin (vicin = proxim), e ples far talmen que yo va vider li fémina deman in li matine, nam plu tard li sam die yo va dever departer. Ma tri dies plu tard yo va venir denov. A revidentie, mi amico John.

VAN HELSING.

Lettre, Dr. Seward a Arthur Holmwood.

3 septembre.

Mi car Art,

Van Helsing ha venit e departet. Il venit con me a Hillingham – on savet que li matre de Lucy lunchat éxter li dom. Van Helsing fat un tre bon examination (examinar = observar omniloc tre longmen). Il dit que il deve plu pensar. Quande yo parlat le pri nor amicitá il dit me:

“Tu deve dir le omnicos quo tu pensa. E quo yo pensa, si tu posse saver it. No, yo ne joca (jocar = far rider). It ne es un joca, it es li vive e li morte. Fórsan plu.”

Il ne dit me plu pri quo il volet dir. Ples ne incolerar te: quande il parla talmen, it significa (significar que X = li rason es X) que il pensa mult por la. Plu tard il va parlar plu clarmen, esse cert pri to. Do yo decidet scrir te simplicmen (simplic = ne longmen, ne desfacilmen) pri li visita, just quam por un gazette.

Bon, pri li visita. Lucy semblat in plu bon standa, minu blanc, e respirat plu bon. Ella dit solmen dulci coses al professor, ma Van Helsing savet que ella ne esset felici in su cordie – yo videt it in li expression de il, qui yo conosse bon. Tande il comensat parlar pri omnicos except maladies, til quande Lucy finalmen devenit felici in cordie e ne solmen in visage. Subitmen il changeat li tema al visite, diente:

“Mi car yuna, yo es felici incontrar un person quam tu qui es tam amat. Ili dit que tu esset ínfelici, ma yo di no. Tu e yo va monstrar les que ili ne es corect. Tu save, ti chap (ci il monstrat me con su fingre quam si yo esset denov un studiante (un person qui aprende) in li universitá (un scol por alt aprension)) save nullcos pri li féminas. Il have null marita, null filia, e li yunas parla solmen al oldones, persones quam yo, qui ha videt tam mult tristesses. Talmen, mi car yuna, noi va lassar le ear in li jardin (jardin = plesent loc con árbores) por fumar un cigarette durant que tu e yo parla tot sol.”

Yo comprendet e lassat le in li dom durant que yo fat un curt promenada. Plu tard il vocat me ex li fenestre e yo intrat. Il semblat seriosi, ma dit: “Yo ha fat un long examination, ma li rason por li maladie yo ancor ne ha trovat. Ella manca sangue, yes, ma qualmen ella manca it, on ne save. In realitá it ne es un normal maladie, it es diferent. Yo va questionar li servitora, qui forsan ha videt alquo quel Lucy ne save. Sempre hay un rason por omnicos. Yo deve retornar a hem e pensar. Misse me un telegramma omnidie, e si necessi yo va retornar ci. Li maladie – nam ne esser in bon standa es sempre un maladie – interessa me, e li dulci puella, anc ella interessa me. Mem sin un maladie yo vell retrovenir por la.”

Il dit nullcos plu, e nu tu save to quo yo save. Yo espera que tui patre standa plu bon. It deve esser terribil por te suciar pri du car persones in sam témpor. Si necessi yo va petir te venir ci.

Grammatica

fider e creder

Creder: on pensa que un cose es ver sin esser totmen informat pri it.

• Yo crede in Deo. (= Il ne es li fratre o amico de yunesse de Deo, ma pensa que Deo existe.)
• Yo crede que vu have rason. (= Yo es tre cert que vu have rason.)

Fider:

• Yo posse fider la. (= Si ella promesse scrir me, ella va scrir me.)

Vocabularium

• examination
  • verbe: examinar
• fidente
  • verbe: fider
• jardin
• jocar
• significar
• simplic
• studiante
  • verbe: studiar
• universitá
• venen
• vicin

Capitul 40

Contenete - Capitul 39 - Capitul 40 - Capitul 41

Quarantesim capitul (40.esim capitul)

Un fémina in un humil vestiment.

Con sucre on posse capter moscas.

Li ungules del fingres sur li manu.

Diarium de Doctor Seward

4 septembre – Li patiente interessa nos sempre. Il devenit excitat yer, ye li usual (li usual = li sempre-evenient) hora, just ante midí. Li atendente conosset to e vocat li mannes. Li mannes venit just in témpor, nam ye midí il devenit tam violent que on besonat omni mannes por ligar le. Ma pos quin minutes il devenit quiet, cadente in un tip tristesse, un tristesse quel ha continuat til nu. Nu it es pos li hora de diné (li diné es li manjage de vésper) e il sede sempre con li expression de tristesse. Yo ne comprende li rason.

Plu tard – Denov un change. Ye quin horas yo videt le e il esset felici e content (content = ne volent plu coses) quam sempre. Il captet e manjat moscas, “scriente” lor númere sur li mur con su ungules. Il venit a me e petit pardon e questionat me tre humilmen (humil = abassante se) esque il posset retornar a su chambre e posseder su nota-librette (libr·e → libr·ette = un litt libre). Yo pensat it bon, e nu il ha retornat a su propri chambre con li fenestre. Il usa li sucre por capter li moscas. Nu il plazza (plazzar = lassar) les in un buxe e sercha un arané, quam in li ancian témpor. Yo volet parlar con le pri li activitás del passat dies, ma il dit presc nullcos. Solmen un vez il dit:

“Omnicos passat! Il ha lassat me ci. Null espera por me, except si yo fa it self!”

E il videt me denov e dit: “Doctor, esque vu va esser tam bon e dar me un poc plu sucre? It va esser bon por me.”

“E li moscas?” yo dit.

“Yes! It plese li moscas e li moscas plese me; ergo (ergo = dunc) it plese me.”

E pensa que in li munde hay persones qui crede que follos ne posse rasonar (rasonar = explicar li rasones por un cose). Yo dat le duplic sucre, talmen lassante le tre felici. Ah, quam bon it vell esser si yo vell posser comprender su mente.

Mi-nocte: Ancor un vez un change. Yo hat visitat Seniora Westenra, qui standat plu bon, e quande yo retornat yo audit le criant denov. Yo audit it quande yo stat in mi chambre vidente un bellissim cade del sole sur London, e it esset un choc pensar pri quam bell li coses es ci durant que in ti-ta loc trova se coses tam horribil. Yo atinget le in li moment quande li sole cadet. Il devenit plu e plu quiet, e cadet sur li terre. Ma li fortie de follos es misteriosi; pos quelc minutes il levat se calm e videt li circumité. Il eat al fenestre e nettat li sucre, prendet li mosca-buxe e jettat it for, poy il cludet li fenestre e sedet se sur li lette.

Yo questionat le: “Tu ne intente (intenter = haver li idé) continuar capter moscas?”

“No”, il dit; “Yo odia tal jettallia!" (jett·er → jett·allia)

Un tam fascinant mann. Qualmen comprender su mente? Un moment – si on posse trovar li rason pro quo il excita se ye midí e li cade del sol...esque hay un malin (malin = mal) potentie del sole quel changea li mente de tal persones? On va vider.

Telegramma, Seward, London, a Van Helsing, Amsterdam.

4 septembre – Patienta standa mem plu bon hodie.

Telegramma, Seward, London, a Van Helsing, Amsterdam.

5 septembre – Patienta plu bon. Manja e dormi bon, color (color = verd, rubi, nigri, blanc, etc.) retorna.

Telegramma, Seward, London, a Van Helsing, Amsterdam.

6 septembre – Terribil change. Veni strax; ne atende mem un hor. Li telegramma a Holmwood yo ne va misser til quande yo vide vos.

Grammatica

·ette

Con ·ette on fa un cose plu micri.

• un libre → un librette (un micri libre)
• un dom → un domette (un litt dom)

Telegrammas

On vide que li grammatica in telegrammas es plu simplic, pro que ne hay un grand loc a scrir.

• Patienta plu bon. = Li patienta standa plu bon.
• Manja e dormi bon. = Ella manja e dormi bon.
• Color retorna. = Su color (de visage) ha retornat.

Vocabularium

• content
• diné
• ergo
• humil
• intenter
• jettallia
• malin
• plazza
• rasonar
• sucre
• ungul
• usual

Capitul 41

Contenete - Capitul 40 - Capitul 41 - Capitul 42

Quarantunesim capitul (41.esim capitul)

Mais.

Un farm, u labora li farmeros.

Ella manca sangue, e su osses del visage es visibil.

Un sac es plu grand quam un tasca, e on prende it con li manu.

Lettre, Doctor Seward a Hon. (Hon. = Honorabil = bonissim personalitá) Arthur Holmwood.
6 septembre.

Car Art,

Li hodial (hodi·e → hodi·al) nova ne es tre bon. Lucy standat plu mal ti matine. Támen hay in it un bon cose: Seniora Westenra questionat me pri la e yo dit la que mi ancian mastro, Van Helsing, va venir e que il va suciar pri la. Talmen noi va venir sin choc al matre de Lucy, nam ella vole que noi mey esser ci. Yo va scrir quande yo have plu novas; si yo ne scri, ples saver que it es pro que yo ne have novas a dir te.

Sempre tui,
JOHN SEWARD.

Diarium de Doctor Seward.

7 septembre. - Li unesim cose quel Van Helsing dit me che li Station Liverpool esset: “Ha tu dit alquo a nor yun amico, li amato de ella?”

“No”, yo dit. “Yo atendet just quam yo dit in li telegramma. Yo scrit le simplicmen, diente que vu va venir pro que li Senioretta Westenra ne standat tre bon.”

“Just, mi amico”, il dit, “Tre just! Plu bon ne saver; fórsan il nequande va saver. Yo prega to...ma si necessi il va saver omnicos. Tu save, amico John, tu labora con follos, con lunaticos. Omni hom (hom = mann + fémina) es foll, in fact. E quande tu labora, tu ne di a ti persones pro quo tu fa ti o un altri cose. Talmen li secretes resta in tui mente. Noi va far sam, ci e ci.” Il tuchat me sur li cordie, e li fronte, e tuchat anc su cordie e su fronte. “Yo va dir te plu, plu tard.”

“Pro quo ne nu?” yo questionat. “Forsan noi va decider alquo junt.” Il haltat e videt me, e dit:

“Amico John, tu conosse li mais? Quande li mais ha devenit grand, li farmero vide it e prende it inter li manus e di te: “Vide! It es bon mais, quel va continuar crescer.” " (crescer = devenir plu grand)

Pro que yo ne comprendet, il continuat: “Li bon farmero di to pro que, in ti moment, il save que it ha bon crescet. Ma ante li moment il ne save, e un bon farmero ne sercha in li terre por saver; il atende. Solmen stupid infantes (infant = filias e filios) fa talmen. Tu vide? Mi mais comensa crescer, e si it cresce plu, alor on va saver.” Il videt que yo comprendet. Il continuat:

“Tu esset sempre un bonissim studiante; nu tu es un mastro. Ples memorar: conossentie es plu bon quam memorie; on deve creder in conossentie. Ergo nota e scri omnicos, mem li max micri detallies (detallie = litt information). Mem tui pensas! Quande on falli on aprende, ne quande on successa!" (fallir ↔ successar)

Quande yo explicat li standa de Lucy – sam quam antey, ma plu visibil – il semblat tre seriosi, ma dit nequo. Il prendet con se un sac (= un grand tasca por li manu) con li narcotics e altri coses queles un doctor besona. Seniora Westenra esset chocat vidente nos, ma ne mult. Quande un possibil morte es tam vicin, quicunc save que on ne deve acter quam in normal dies. To es li maniere in quel li natura self acte.

Sequente ti maniere de acter, yo dit la que ella ne deve esser con Lucy e ne deve pensar tro mult pri li maladie: solmen li minimum (minimum = li max minu). Van Helsing e yo intrat li chambre de Lucy.

Benque yer esset ja un grand choc, vidente la hodie li choc esset duplicat. Ella esset tam blanc quam un fantom, quam crete in veritá. Li rubie (rubi·e) de su bocca esset for, e li osses de su visage esset tro visibil. Ella respirat con mult dolore. Van Helsing devenit seriosissim vidente li totmen ne-movent Lucy. Noi esset silent.

Poy Van Helsing fat un geste con li manu e noi exeat li chambre. Li porta cludet, (= quande it esset cludet) il parlat: “Mi Deo! Null témpor a perdir. (perdir = lassar forear) Sin plu mult sangue, ella va morir. Qui va dar it?"

Yo: “Yo es plu yun e plu fort, Professor. Yo va dar li sangue.”

Van Helsing: “Alor esse pret. Yo va prender mi sac. Anc yo es pret.”

Grammatica

suciar

Suciar posse esser un bon cose, o un mal cose.

• Bon: Pensar mult pri un cose, e auxiliar.
  • Mi amico save quo far: lassa le suciar pri it.
• Mal: Pensar tro mult pri un cose.
  • Tu ne deve suciar pri omnicos! It fa te ínfelici.

·um

Con ·um on crea un parol quel parla pri li idé de un cose.

• nov - novum
• bell - bellum
• maxim - maximum

Maxim es li plu long maniere de scrir max.

hom

Hom significa féminas e mannes. Un mann es un hom, e un fémina es un hom. Paroles creat ex hom:

• homan
• homanitá (esser un hom)
• homanité (li tot homes)

Li porta cludet

Un posse usar -t con un verbe por parlar pri quande li cose esset fat.

• Li bir trincat, il exeat li dom. (= Pos har trincat li bir, il exeat li dom.)
• Li labor complet, ella comensat pensar pri altri coses.

Ma on ne sempre besona li -t:

• Billete in manu, il intrat li tren. (= Con li billete in su manu, il intrat li tren.)

Vocabularium

• crete
• detallie
• farm
• farmero
• fronte
• hom
• honorabil
• infante
• mais
• osse
• perdir
• rubie
• sac
• successar
• successe

Capitul 42

Contenete - Capitul 41 - Capitul 42 - Capitul 43

Quarantduesim capitul (42.esim capitul)

Ti-ci mann ha mettet un veston. Con li nive, it es tro frigid por desmetter it.

Quelc medicamentes por devenir san. Un medico posse dar persones medicamentes.

Un transfusion de sangue.

Noi eat in bass, ma durant li eada noi audit un frappa ye li porta. Li servitora apertet li porta e Arthur intrat. Il curret til me e chuchotat: (chuchotar = parlar con un micrissim voce)

“Jack, yo esset tam anxiosi. Yo leet tui lettre e comprendet to quo tu ne scrit. Patre standa plu bon, do yo curret ci. Esque ti es li gentilmann (gentil = bon personalitá) Van Helsing? Yo mersia vos, senior, pro har venit.”

Li Professor esset in prim un poc incolerat pro li interruption (inter·rupter → far un cose ínpossibil a far) ma poy il videt in li ocules de Arthur li fort mannitá in les e li colere desaparit. Il dit:

“Senior, tu ha venit in bon témpor. Tu es li amato de nor car senioretta. Ella standa mal, malissim. No, mi infante, ne fa talmen. Noi besona te.” Nam Arthur devenit tre blanc e presc cadet sur li terre. “Tu va auxiliar la. Tu posse auxiliar la plu quam li altres.”

“Quo yo deve far?” questionat Arthur con rauc voce. (Quande on es malad, li voce deveni rauc) “Yo va dar li ultim sangue de mi córpor por la.” Li Professor sentit un poc humor, e yo audit le dir:

“Mi yun senior, yo ne besona omni sangue de tui córpor!”

“Quo yo deve far?” Yo videt li foy in su ocules.

Van Helsing dit: “Veni! Tu es un mann, e noi besona un mann. Tu va servir plu bon quam yo, plu bon quam mi amico John.” Arthur ne savet quo dir, e li Professor continuat:

“Li yun senioretta standa tre mal, e besona sangue. Sin sangue ella va morir. Noi va far quo on nomina un transfusion de sangue – to es, transfuser (trans·fuser = plazzar sangue, aqua etc. in li córpor) li sangue de tui córpor in li córpor de ella. John volet dar li sangue, nam il es plu yun e plu fort quam yo” - ci Arthur prendet mi manu quam si por dir mersí - “ma vidente que tu es ci, tu va servir plu bon quam noi, persones qui labora in li munde de pensas. Tu es plu san e plu fort!”

Arthur dit: “Si vu savet quam felicimen yo vell morir por la, vu vell comprender-” ma su voce devenit rauc denov.

“Bon púer!” (púer = yuno, infanto) dit Van Helsing. “Tu va esser felici har auxiliat la. Veni e esse silent. Tu va besar la un vez ante li transfusion, ma quande it es finit tu va dever lassar li chambre. Di nullcos al madam (madam = seniora = li matre de Lucy). Veni!”

Noi eat junt al chambre de Lucy, lassante Arthur extern. Lucy tornat su cap e videt nos, ma dit nullcos. Ella ne dormit, ma esset tro debil por parlar. Solmen su ocules parlat. Van Helsing creat un narcotic e dit:

“Nu, litt senioretta, vi tui medicament. (medicament = alquo a trincar por devenir san) Pertrinca (per·trincar) it, bon puella. Vi, yo leva tui cap por far it facil a trincar. Yes.”

Pos un tre long témpor li medicament fat la dormir. Li Professor vocat Arthur qui intrat li chambre. Il hat ancor mettet (metter = vestir) su veston, e li professor dit le desmetter it. Li veston desmettet, li professor dit: “In ti moment tu posse dar la un besa. Amico John, auxilia me!”

Talmen nequi de noi du videt le quande il besat la.

Grammatica

interruption

Rupter = far in pezzes. Quande on rupte un cose, it ne es un tot.

• Interrupter es rupter un cose quel esset creat inter mult coses. Ci du persones fat un parlada, quel esset interruptet: li parlada cessat.

gentil

Gentil significa que on ha aprendet mult, di bon coses, ne lucta con altri persones, etc. On nomina ti coses gentilesse. Esser un gentilmann esset tre important in Anglia durant li passate. Gentil es simil a honorabil.

trans

Trans significa "de un loc a un altri loc". On posse usar it sol:

• Il viageat trans li mare.

Ci un transfusion es fat, por dar sangue de un loc (un córpor) a un altri loc (li altri córpor).

per·

Per· significa "tot". On usa it con verbes.

• trincar → pertrincar (trincar tot)
• scrir → perscrir (scrir tot)

Vocabularium

• chuchotar
• gentil
• interrupter
• madam
• medicament
• metter
  • desmetter
• pertrincar
• púer
• rauc
• transfuser
• veston

Capitul 43

Contenete - Capitul 42 - Capitul 43 - Capitul 44

Quaranttriesim capitul (43.esim capitul)

Un glasse con aqua.

Un micri picatura in li fingre.

3.14 es plu precisi quam 3.

Li vin de Portugal es un tre dulci trincage.

Rapidmen ma precisimen (precisi = sin fals movementes), Van Helsing fat li transfusion. Durant li transfusion yo videt que li vive semblat retornar al guancies de Lucy, e benque Arthur devenit plu e plu blanc yo videt que il devenit plu e plu content. Ma mem li fort Arthur devenit plu e plu debil, e yo suciat pri le. Pensante que Lucy besonat tam mult sangue, que un mann tam fort quam Arthur devenit debil...ma li professor continuat li transfusion. E mem con tam mult sangue Lucy semblat solmen un poc plu fort.

Poy li professor dit: “Sat. (= it es satisfant) Tu auxilia Arthur, yo va auxiliar li puella.” Yo auxiliat Arthur con su vúlnere.

Sin tornar su cap, Van Helsing dit: “Li brav amanto merite (merite = posse haver pro que il tam laborat) un altri besa.” In ti moment li bande circum li col de Lucy movet se, e monstrat un rubi punctu sur su col. Arthur ne videt it, ma yo audit li rapid inhalation (inhalar = respirar in) de Van Helsing e yo savet que il hat videt it. Ma il esset silent. Poy il dit me:

“Nu lassa nor brav amanto dormir un poc; dar le li vin de Portugal e lassa le retornar a su dom por manjar e trincar. Il ne deve restar ci. Un moment! Yo vide que tu es anxiosi, Arthur. Yo va dir te: li transfusion esset un successe, e tu ha salvat (salvar ↔ perdir) su vive. Tu posse dormir sin suciar. A revidentie.”

Quande Arthur hat exeat li dom, yo retornat al chambre. Lucy dormit e respirat plu fort, e Van Helsing sedet se apu la. Chuchotante yo questionat le:

“Li rubi punctu sur li col – quo vu pensa?”

“Quo tu pensa?”

“Yo ne save ancor.”

Yo lassat li bande cader e videt it: du picaturas (pic·ar → pica·t·ura), ne grand ma ne san, e in parte blanc. Esque li picaturas esset li rason por li manca de sangue? yo pensat, ma to es ínpossibil; li tot lette vell har esset rubi si li sangue hat exeat su córpor tra les.

“Alor?” dit Van Helsing.

“Bon”, yo dit, “yo save nullcos.” Li professor levat se. “Ho-nocte yo deve retornar a Amsterdam. Yo besona libres e coses queles trova se ta. Tu deve restar ci li tot nocte, e observar la.”

“Un servitora va observar la, alor?” yo questionat.

“No, noi es plu bon servitoras quam ellas. Observa la li tot nocte, fa talmen que ella manja bon, e dormi bon. Tu ne posse dormir. Noi va dormir plu tard, ne nu. Yo va retornar tam strax quam possibil, e tande noi va comensar.”

“Va comensar?” yo dit. “Cieles, quo vu vole dir con to?”

“Noi va vider!” il dit, e curret for. Pos un moment il revenit, monstrante solmen su cap tra li porta:

“Ne oblivia, tu va observar la. Si tu lassa la sol, e li coses ea mal, desde tande tu nequande va dormir bon!”

Diarium de Doctor Seward – continuation.

8 septembre – Yo sedet apu Lucy li tot nocte e ne dormit. Li medicament finit, ella avigilat se naturalmen e aspectet (aspecter = semblar esser) mult plu bon. Ella semblat mem un poc felici. Yo dit a Seniora Westenra que yo devet seder apu Lucy li tot nocte e ella ne credet it necessi, ma yo dit que yo ne posset lassar la sol. Pos que li servitora hat preparat la por dormir yo intrat, hante manjat un diné, e sedet apu la. Quelc vezes ella semblat sur li punctu de (= solmen un poc ante) dormir, ma chascun vez avigilat se. It esset clar que ella ne volet dormir. Yo questionat la:

“Tu ne vole dormir?”

“No; yo time.”

“Timer dormir! Pro quo? Omnes ama dormir.”

“Ma yo ne – dormir por me es li comensa de horrore!”

“Li comensa de horrore? Quo to significa, yo prega?”

“Yo ne save; oh, yo ne save. It es pro to que it es tam horribil. Li debilitá veni a me durant que yo dormi.”

“Ma, mi car puella, ho-nocte tu posse dormir. Yo observa te e yo promesse que nullcos va evenir.”

“Ah, yo posse fider te!”

Yo continuat: “Yo promesse que si yo vide alquo mal yo va strax avigilar te.”

“Tu va? Vermen? Un tam bon person tu es. Yo va dormir alor!” E in ti moment ella sospirat (sospirar = dir “ah….”) e dormit.

Li tot nocte yo observat la. Ella solmen dormit, un bon, quiet dorme qui dat la li vive. Ella subridet e it esset clar que ella ne havet mal revas.

In li matine li servitora venit, e yo retornat a hem. Yo inviat (inviar = misser) telegrammas a Van Helsing e Arthur diente que li transfusion hat successat. Yo questionat pri mi propri patiente Renfield; il hat esset quiet durant li passat die e nocte. Un telegramma venit de Van Helsing in Amsterdam durant que yo dineat, quel dit que yo deve esser in Hillingham ho-nocte, e que il va esser ci in li matine.

9 septembre. – Quande yo venit a Hillingham yo esset tre fatigat. Durant du noctes yo hat apen dormit, e mi mente comensat ne functionar (= laborar, standar) bon. Lucy aspectet tre bon e felici. Vidente mi visage, ella jocat:

“Ho-nocte tu ne posse vigilar. Tu es tre fatigat, e yo standa bon. Vice (vice = in loc de) tu vigilar sur me, fórsan yo va vigilar sur te!”

Yo pensat que ella esset corect, e noi manjat junt e trincat quelc glasses del excellent (excellent = bonissim) vin de Portugal. Poy Lucy monstrat me un chambre apu li su, e dit: “Tu va dormir ci. Yo va aperter mi porta, e li tui. Si yo have un problema, yo va vocar te. Bon?”

Yo esset fatigat “quam un can”, e ne posset dir no. Yo jacet sur li sofa, e obliviat omnicos.

Diarium de Lucy Westenra

9 septembre – Ho-nocte yo es tam felici. Yo ha esset tam debil in recent témpores que posser pensar e mover me es un ver felicitá. In alqual maniere yo senti Arthur tre vicin. Fórsan it es pro que quande on es debil on pensa solmen pri se self, e erst (erst = solmen, por li prim vez) quande on es san on posse pensar pri altres e amar les. Oh, quam bon yo dormit con li carissim Doctor Seward observante me. Anc hodie il es proxim e yo posse vocar le si necessi. Mersí ad omnes, mersí a Deo! Bon nocte, Arthur.

Grammatica

cieles

Quande un grand cose ha evenit, on posse dir cieles! Li cieles es li loc de Deo, li ángeles, etc.

·ura

·ura es li cose fat de un verbe. On usa li regul de Wahl por crear it.

• scrir → scritura
• picar → picatura
• crear → creatura

sat

On posse dir simplicmen sat, o on posse dir it avan un adjective:

• Li libre es sat bon scrit, yo crede. (= Li libre es satisfa