Manchu/Library/The Analects/juwan duici fiyelen

From Wikibooks, open books for an open world
Jump to navigation Jump to search

leolen gisuren - juwan duici fiyelen[edit | edit source]

論語 憲問第十四

1. hiyan girucun be fonjire jakade, fudzi hendume gurun de doro bimbime, doro fulun jetere, gurun de doro akū bime, kemuni fulun jetere oci, gicuke kai. etere tukiyecere, korsoro buyere be yaburakū oci, gosin seci ombidere. fudzi hendume, mangga seci ombi, gosin seci bi sarkū. 1. 憲問恥 子曰 邦有道 谷 邦無道 谷 恥也 克伐怨欲不行焉 可以為仁矣 子曰 可以為難矣 仁則吾不知也
............................................................................... ...............................................................................
2. fudzi hendume, tacire niyalma bime, teku be gūnici tacire niyalma seci ojorakū kai. 2. 子曰 士而懷居 不足以為士矣
............................................................................... ...............................................................................
3. fudzi hendume, gurun de doro bici hoo seme gisurembi, hoo seme yabumbi. gurun de doro akū oci, hoo seme yabumbi, gisun be gocimbi. 3. 子曰 邦有道 危言危行 邦無道 危行言孫
............................................................................... ...............................................................................
4. fudzi hendume, erdemu bisire niyalma de, urunakū gisun be gisun bisire niyalma de, urunakū erdemu, bi seci ojorakū gosingga niyalma de urunakū erdemu bi, baturungga niyalma de urunakū gosin bi seci ojorakū. 4. 子曰 有德者必有言 有言者不必有德 仁者必有勇 勇者不必有仁
............................................................................... ...............................................................................
5. nan gung g'o, kungdzi de fonjime, i gabtarangge mangga, oo, jahūdai be olhon de yabubumbihe. gemuu bahafi sain -i bucehekūbi. ioi, ji, beye usin tariha bime, abkai fejergi be bahabi, fudzi jaburakū ofi, nan gung g'o tucike. fudzi hendume, ambasa saisa serengge, ere niyalma kai. erdemu be wesihulerengge ere niyalma kai. 5. 南宮適問於孔子曰 羿善射 奡蕩舟 俱不得其死然 禹 稷躬稼而有天下 夫子不答 南宮適出 子曰 君子哉若人 尚德哉若人
............................................................................... ...............................................................................
6. fudzi hendume, ambasa saisa de gosin kakū ba bici bidere, buya niyalma bime, gosinggangge akū kai. 6. 子曰 君子而不仁者有矣夫 未有小人而仁者也
............................................................................... ...............................................................................
7. fudzi hendume, gosire de, suilaburakū ome mutembio. tondo de jomburakū ome mutembio. 7. 子曰 愛之能勿勞乎 忠焉能勿誨乎
............................................................................... ...............................................................................
8. fudzi hendume, hese be arara de, bi cen fukjin sisetembi, ši šu, baicame leolembi. takūran be aliha hafan dzi io, dasatame acabumbi. dung lii -i ba -i dzi can, sain icangga obumbi. 8. 子曰 為命 裨諶草創之 世叔討論之 行人子羽修飾之 東裏子產潤色之
............................................................................... ...............................................................................
9. gūwa, dzi can be fonjire jakade, fudzi hendume, fulehun niyalma kai. dzi si be fonjiha de, hendume, tere beo. tere beo. guwa jung be fonjiha de, hendume, yaya niyalma kai, be halangga -i piyan i hecen -i ilan tanggū boigon be tatacibe, muwa buda jeme, weihe tuhetele, gasaha gisun akū bihebi. 9. 或問子產 子曰 惠人也 問子西 彼哉 彼哉 問管仲 人也 奪伯氏駢邑三百 飯疏食 沒齒無怨言
............................................................................... ...............................................................................
10. fudzi hendume, yadahūn bime gasarakūngge mangga. bayan bime coktolorakūngge ja. 10. 子曰 貧而無怨難 富而無驕易
............................................................................... ...............................................................................
11. fudzi hendume, meng gung co, jao halangga, wei halangga -i boode da oci, fulu. teng gurun, siowei gurun de daifan oci ojorakū. 11.子曰 孟公綽為趙 魏老則優 不可以為滕 薛大夫
............................................................................... ...............................................................................
12. dzi lu šanggaha niyalma be fonjire jakade, fudzi hendume, dzang u jung -ni mergen, gung co -i buyen akū, biyan juwang dzi -i baturu, žan kio -i muten -i gesengge bime, dorolon kumun -i yangselara ohode iun šanggaha niyalma seci ombikai, hendume, te -i šanggaha niyalma, urunakū tuttu ofi ainambi, aisi be sabufi jurgan be gūnire, tuksicuke be sabufi ergen be šelere boljome goidacibe, da gisurehengge be onggorakū oci, inu šanggaha niyalma seci ombikai. 12. 子路問成人 子曰 若臧武仲之知 公綽之不欲 卞莊子之勇 冉求之藝 文之以禮樂 亦可以為成人矣 曰 今之成人者何必然 見利思義 見危授命 久要不忘平生之言 亦可以為成人矣
............................................................................... ...............................................................................
13. fudzi, gung ming giya de gung šu wen dzi be fonjime, fudzi be gisurerakū injerakū gaijarakū serengge, mujanggao. gung ming giyan jabume, alahangge dababuhabi, fudzi erin oho manggi, teni gisureme ofi, niyalma terei gisurere be eimenderakū, sebjen oho manggi, teni indeme ofi, ninyalma terei injere be eimenderakū. jurgan oho manggi, teni gaime ofi, niyalma terei gaijara be eimenderakū, fudzi hendume, tuttu nio, ainahai tuttu ni. 13. 子問公叔文子於公明賈曰 信乎 夫子不言不笑不取乎 公明賈對曰 以告者過也 夫子時然後言 人不厭其言 樂然後笑 人不厭其笑 義然後取 人不厭其取 子曰 其然 豈其然乎
............................................................................... ...............................................................................
14. fudzi hendume, dzang u jung, fang -ni bade enen ilibure jalin, lu gurun de baiha be, udu ejen be irgelehekū sehe seme, bi akdarakū kai. 14.子曰 臧武仲以防求為後於魯 雖曰不要君 吾不信也
............................................................................... ...............................................................................
15. fudzi hendume, jin gurun -i wen gung argangga bime, tob akū, ci gurun -i hūwa gung, tob bime, argangga akū. 15.子曰 晉文公譎而不正 齊桓公正而不譎
............................................................................... ...............................................................................
16. dzi lu hendume, hūwan gung, gungdzi gio be whaa de, šoo hū bucebuhebi, guwan jung bucehekūbi, gosin akū dere. fudzi hendume, hūwan gung, goloi beise be uherileme acabure de, cooha sejen be baitalahakūngge, guwan jung -ni hūsun de kai, terei gosin de isirengge bio, terei gosin de isirengge bio. 16. 子路曰 桓公殺公子糾 召忽死之 管仲不死 未仁乎 子曰 桓公九合諸侯不以兵車 管仲之力也 如其仁 如其仁
............................................................................... ...............................................................................
17. dzi gung hendume, guwan jung gosingga niyalma waka dere. hūwan gung, gungdzi gio be waha de, buceme mutehekū bime, geli aisilahabi. fudzi hendume, guwan jung, hūwan gung de aisilame, goloi beise de da ofi abkai fejergi be, emu -i tuwancihiyara jakde, irgen teile terei kesi be alihabi. guwan jung akū bihe bici muse funiyehe tuhebufi, hashū adasungga ombihe kai. ainahai emteli haha, emteli hehe -i memerefi, ulan yohoron de ini beye be aracibe, sara niyalma akū -i adali bihebi. 17. 子貢曰 管仲非仁者與 桓公殺公子糾 不能死 又相之 子曰 管仲相桓公霸諸侯 壹匡天下 民到於今受其賜 微管仲 吾其被發左衽矣 豈若匹夫匹婦之為諒也 自經於溝瀆而莫之知也 ............................................................................... ...............................................................................
18. gung šu wen dzi -i booi hafan juwan daifan ofi, wen dzi -i emgi sasa yamun de wesikebi. fudzi donjifi hendume, šu seci ombikai. 18. 公叔文子之臣大夫僎與文子同升諸公 子聞之 曰 可以為文矣
............................................................................... ...............................................................................
19. fudzi, wei gurun -i ling gung -ni doro akū be gisurere jakade, k'aang dzi hendume, uttu oci, ainu gukuhekū ni. kungdzi hendume, jung šu ofi, antaha elcin be dambi. jalbarire hafan to, mafari juktehen be dambi, wang sun giya, cooha diyan be dambi, uttu de. aide gukumbini. 19. 子言衛靈公之無道也 康子曰 夫如是 奚而不喪 孔子曰 仲叔圉治賓客 祝鮀治宗廟 王孫賈治軍旅 夫如是 奚其喪
............................................................................... ...............................................................................
20. fudzi hendume, gisurere de girurakū oci, yabure de mangga ombi. 20. 子曰 其言之不怍 則為之也難
............................................................................... ...............................................................................
21. cen ceng dzi, giyan gung be belehe manggi, kungdzi obufi ebišefi hargašan de genefi, ai gung de alame hendume, cen heng, mini ejen be belehebi, dailanarao. gung hendume, tere ilan nofi de alana. kungdzi hendume, bi daifasai dubede bihe turgunde, gelhun akū alarakūci ojorakū, ejen tere ilan nofi de alana sembi. ilan nofi de genefi alaci ojorakū ofi, kungdzi hendume, bi daifasai dubede bihe turgunde, gelhun akū alarakūci ojorakū kai. 21. 陳成子弒簡公 孔子沐浴而朝 告於哀公曰 陳恒弒其君 請討之 公曰 告夫三子 孔子曰 以吾從大夫之後 不敢不告也 君曰告夫三子者 之三子告 不可 孔子曰 以吾從大夫之後 不敢不告也
............................................................................... ...............................................................................
22. dzi lu ejen be uiliere be fonjire jakade, fudzi hendume ume eiterere, tafula. 22. 子路問事君 子曰 勿欺也 而犯之
............................................................................... ...............................................................................
23. fudzi hendume, ambasa saisa wesihun hafumbi, buya niyalma fusihūn hafumbi. 23.子曰 君子上達 小人下達
............................................................................... ...............................................................................
24. fudzi hendume, julgei tacirengge beyei jalin, te -i tacirengge niyalmai jalin. 24. 子曰 古之學者為己 今之學者為人
............................................................................... ...............................................................................
25. kioi be ioi, kungdzi -i jakade niyalma takūraha de, kungdzi terebe tebufi fonjime, fudzi ainambi, jabume, fudzi, ini endebuku be komso obuki sembime mutere unde. takūraha niyalma tucike manggi, fudzi hendume, takūrasi kai, takūrasi kai. 25. 蘧伯玉使人於孔子 孔子與之坐而問焉 曰 夫子何為 對曰 夫子欲寡其過而未能也 使者出 子曰 使乎 使乎
............................................................................... ...............................................................................
26. dengdzi hendume, ambasa saisai gūnirengge, ini teisu ci tucirakū. 26. 子曰 不在其位 不謀其政 曾子曰 君子思不出其位
............................................................................... ...............................................................................
27. fudzi hendume, ambasa saisa gisun de girume, yabun de dababumbi. 27. 子曰 君子恥其言而過其行
............................................................................... ...............................................................................
28. fudzi hendume, ambasa saisai doro ilan, mini muterengge akū, gosingga urse jobošorakū. mergengge urse hūlimburakū. baturungga urse golorakū. dzi gung hendume, fudzi, beyebe hendurengge kai. 28. 子曰 君子道者三 我無能焉 仁者不憂 知者不惑 勇者不懼 子貢曰 夫子自道也
............................................................................... ...............................................................................
29. dzi gung, niyalma be duibulere de, fudzi hendume, ts'y, si fulu dere, minde oci, šolo akū. 29. 子貢方人 子曰 賜也賢乎哉 夫我則不暇
............................................................................... ...............................................................................
30. fudzi hendume, niyalma, beyebe sarkū de ume joboro, muterakū de jobo. 30.子曰 不患人之不己知 患其不能也
............................................................................... ...............................................................................
31. fudzi hendume, argadambi seme tosorakū. akdurakū seme tulbirakū, eici inu doigonde ulhirengge, tere mergen kai. 31.子曰 不逆詐 不億不信 抑亦先覺者 是賢乎
............................................................................... ...............................................................................
32. wei šeng mu, kungdzi -i baru hendume, kio si ainu uttu dalhūdambi dalhūdambi ni, aika anggalinggū oki sembio. kungdzi hendume, gelhun akū anggalinggū oki serengge waka, meimereku be ubiyame ofi kai. 32. 微生畝謂孔子曰 丘何為是棲棲者與 無乃為佞乎 孔子曰 非敢為佞也 疾固也
............................................................................... ..............................
33. fudzi hendume, giluk morin serengge, terei hūsun be tukiyerengge waka, terei erdemu be tukiyerengge kai. 33. 子曰 驥不稱其力 稱其德也
............................................................................... ...............................................................................
34. gūwa hendume, kimun de erdemu -i karulaci, antaka. fudzi hendume, erdemu de geli ai karulambi, kimun de sijirhūn -i karulambi, erdemu de erdemu -i karulambi. 34. 或曰 以德報怨 何如 子曰 何以報德 以直報怨 以德報德
............................................................................... ...............................................................................
35. fudzi hendume, mimbe sarangge akū ni, dzi gung hendume, fufdzi be sarkū serengge, adarame. fudzi hendume, abka de gasarakū, niyalma de usharakū, fejergi ci tacihai, wesihun hafunambi, mimbe sarangge abka dere. 35. 子曰 莫我知也夫 子貢曰 何為其莫知子也 子曰 不怨天 不尤人 下學而上達 知我者其天乎
............................................................................... ...............................................................................
36. gung be liyoo, gi sun halangga de dzi lu be ehecuke be dzi fu ging be, alioi hendume, fudzi, gung be liyoo de yargiyan -i mujin hūlimbuhabi, mini hūsun de kemuni wafi jugūn giyai de maktaci, mutembi. fudzi hendume, doroi yabun hamirengge, 36. 公伯寮愬子路於季孫 子服景伯以告 曰 夫子固有惑誌於公伯寮 吾力猶能肆諸市朝 子曰 道之將行也與 命也 道之將廢也與 命也 公伯寮其如命何
............................................................................... ...............................................................................
37. fudzi hendume, mergen urse jalan ci jailambi. terei ilhingge, ba ci jailambi. terei ilhingge cira de jailambi. tere iilhingge gisun de jailambi. fudzi hendume, deribuhengge, nadan niyalma oho kai. 37. 子曰 賢者辟世 其次辟地 其次辟色 其次辟言 子曰 作者七人矣
............................................................................... ...............................................................................
38. dzi lu, ši men -i bade tataha de, dukai niyalma fonjime, aikabaci jihe. dzi lu hendume, kung halangga ci jihe. hendume, tere ojorakū be sambime yaburenggeo. 38. 子路宿於石門 晨門曰 奚自 子路曰 自孔氏 是知其不可而為之者與
............................................................................... ...............................................................................
39. fudzi, wei gurun de kingken forire de, šoro damjalafi kung halangga -i duka be duleme genere niyalma hendume, mujilen bikai, kingken foriha ni. jalapi hendume, albatu kai, teng teng seme ohobi, beyebe sarkū oci, uthai nakaci wajiha, šumin oci doombi, micihiyan oci olombikai, fudzi hendume, kengse oci, mangga akū kai. 39. 子擊磬於衛 有荷蕢而過孔氏之門者 曰 有心哉 擊磬乎 既而曰 鄙哉 硁硁乎 莫己知也 斯已而已矣 深則厲 淺則揭 子曰 果哉 末之難矣
............................................................................... ...............................................................................
40. dzi jang hendume, dasan -i nomun de henduhe, g'ao dzung han sinagan -i tobo de, ilan aniya gisurehekū sehengge aini. fudzi hendume, g'ao dzung han -i teile akū, julgei niyalma, gemu tuttu bihe, ejen burubuha de tanggū hafasa, meimeni gemu uheri dalaha amban de ilan aniya donjibumbihebi. 40. 子張曰 書雲 高宗諒陰 三年不言 何謂也 子曰 何必高宗 古之人皆然 君薨 百官總己以聽於冢宰三年
............................................................................... ...............................................................................
41. fudzi hendume, dergingge, dorolon de amuran oci, irgen takūrabure de ja ombi. 41. 子曰 上好禮 則民易使也
............................................................................... ...............................................................................
42. dzi lu, ambasa saisa be fonjire jakade, fudzi hendume, ginggun -i beyebe tuwancihiyambi. hendume, uttu de wajimbio. hendume, beyebe tuwancihiyafi niyalma be elhe obumbi. hendume, uttu de wajimbio. hendume, beyebe tuwancihiyafi, tanggū halai irgen be elhe obumbi, beyebe tuwancihiyafi tanggū halai irgen be elhe obure be, yoo han, šūn han hono ede jobohobi. 42. 子路問君子 子曰 修己以敬 如斯而已乎 修己以安人 如斯而已乎 修己以安百姓 修己以安百姓 堯 舜其猶病諸
............................................................................... ...............................................................................
43. yuwan žang, dorolon tefi aliyara jakade, fudzi hendume, ajigan de anashūn deocin akū, mutuha manggi, maktacun akū, sakdafi bucerakū oci, ere ebdereku kai sefi, teifun -i terei saiha da be foriha. 43. 原壤夷俟 子曰 幼而不孫弟 長而無述焉 老而不死 是為賊 以杖叩其脛
............................................................................... ...............................................................................
44. kiowei dang gašan -i ajige jui be, gisun ulabure jakade, gūwa fonjime, nonggibuhabi aise. fudzi hendume, bi terei beje de tenere be sabuha. terei ursei emgi adafi yabure be sabuha. nonggibure be bairengge waka. hūdun mutebure be buyerengge kai. 44. 闕黨童子將命 或問之曰 益者與 子曰 吾見其居於位也 見其與先生並行也 非求益者也 欲速成者也
............................................................................... ................................................................................................................................